Σιίτες εναντίον Σουνιτών: Το μεσαιωνικό σχίσμα στο Ισλάμ που διαμορφώνει την ιστορία του ως σήμερα

Με τη Μέση Ανατολή να τελεί εδώ και καιρό «εν βρασμώ» - σε πολύ μεγάλο βαθμό λόγω του συριακού εμφυλίου και της ανόδου του Ισλαμικού Κράτους- και την πρόσφατη επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, αξίζει να εξετάσει κανείς τα βαθύτερα αίτια πίσω από τις εντάσεις στον μουσουλμανικό κόσμο. Και ως εκ τούτου, οδηγείται αναπόφευκτα στη διαφοροποίηση μεταξύ σουνιτών και σιιτών – ένα σχίσμα το οποίο ανάγεται στα πρώτα χρόνια του Ισλάμ, και οι επιπτώσεις του οποίου φτάνουν και επηρεάζουν τον σύγχρονο κόσμο.

Το σχίσμα προέκυψε μετά τον θάνατο του Μωάμεθ το 632, όταν τέθηκε το θέμα της διαδοχής του προφήτη στην κεφαλή του μουσουλμανικού κόσμου. Κάποιοι πίστευαν ότι ο διάδοχος θα έπρεπε να εκλεγεί, άλλοι θεωρούσαν ότι μόνο οι συγγενείς και απόγονοι του προφήτη έπρεπε να έχουν το δικαίωμα να αναλάβει το αξίωμα του χαλίφη. Οι περισσότεροι- οι οποίοι έγιναν αργότερα γνωστοί ως «Σουνίτες» (από το «Αχλ αλ Σούνα», Λαός της Παράδοσης)- στήριξαν τον Αμπού Μπακρ, φίλο του προφήτη και πατέρα της συζύγου του, Αϊσά. Άλλοι θεωρούσαν ότι οι νόμιμοι διάδοχοι ήταν οι συγγενείς του, ισχυριζόμενοι πως ο προφήτης είχε δώσει το χρίσμα στον Αλί, ξάδερφο και γαμπρό του. Αυτοί έμελλαν να γίνουν γνωστοί ως «Σιίτες» (από το «Σιάτ Αλί»- ακόλουθοι του Αλί).

ΕΕν τέλει, οι υποστηρικτές του Αμπού Μπακρ επικράτησαν, αλλά ο Αλί έγινε για λίγο καιρό χαλίφης- μετά τη δολοφονία των δύο διαδόχων του Αμπού Μπακρ. Ο Αλί δολοφονήθηκε επίσης, με δηλητηριασμένη λεπίδα, στην Κούφα (Ιράκ). Το σχίσμα οριστικοποιήθηκε το 680, όταν ο ένας γιος του Αλί, Χουσεΐν, σκοτώθηκε από Σουνίτες (Ομεϊάδες) στην Καρμπάλα και ο άλλος, Χασάν, θεωρείται ότι δηλητηριάστηκε από τον Μουαουΐγια, πρώτο χαλίφη των Ομεϊάδων. Ο θάνατός του Χουσεΐν αποτελεί βασικό πυλώνα της πίστης αυτών που πίστευαν ότι τον προφήτη θα έπρεπε να είχε διαδεχθεί ο Αλί. Στην άλλη πλευρά, οι Σουνίτες θεωρούν ότι οι τρεις πρώτοι χαλίφηδες πριν τον Αλί ήταν σωστά πορευόμενοι, και πιστεύουν ότι οι ίδιοι είναι οι «ορθόδοξοι» πιστοί στη «Σούνα», την αυθεντική παράδοση του προφήτη. Οι Σουνίτες πήραν το «πάνω χέρι», με τους Σιίτες να χάνουν έδαφος- και να στρέφονται στους ιμάμηδές τους για καθοδήγηση, οι 12 πρώτοι εκ των οποίων ήταν απόγονοι του Αλί. Από εκεί και πέρα, οι διαφοροποιήσεις εντάθηκαν, ενώ παράλληλα λάμβανε χώρα η επέκταση του Ισλάμ και η σύγκρουσή του με τη Δύση, με κομβικά σημεία όπως τη μάχη του Πουατιέ, όπου ο Κάρολος Μαρτέλ σταμάτησε τη μουσουλμανική προέλαση, τους πολέμους ανάμεσα στους Άραβες και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (με το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος, που συνέδεσε άρρηκτα την ιστορία του με αυτήν του Μεσαιωνικού Ελληνισμού, να σταματά τις ισλαμικές στρατιές στις ανατολικές «πύλες» της Ευρώπης) και μετέπειτα τη χριστιανική«Reconquista» στην Ισπανία, με την απώθηση των Μαυριτανών, αλλά και τους πολέμους εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι διαφοροποιήσεις

Σιίτες και Σουνίτες συμφωνούν σε πολλά ζητήματα του Ισλάμ (όπως ο ιερός μήνας του Ραμαντάν, το ιερό Κοράνι κ.α.), αλλά υπάρχουν και πολύ σημαντικές διαφωνίες. Και στις δύο σέκτες υπάρχουν τόσο κοσμικοί, όσο και φονταμενταλιστές. Ο Σιίτες θεωρούν τον Αλί και τους ηγέτες που τον ακολούθησαν ιμάμηδες, και οι περισσότεροι πιστεύουν σε μια γραμμή 12 ιμάμηδων, ο τελευταίος εκ των οποίων, ένα αγόρι, θεωρείται ότι εξαφανίστηκε στο Ιράκ τον 9ο αιώνα (το 878), μετά τη δολοφονία του πατέρα του. Κάποιοι Σιίτες περιμένουν την επιστροφή του ως «Μαχντί» - Μεσσία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις των Σουνιτών, που βάζουν πάνω από όλα τη «Σούνα»- στην οποία πιστεύουν όλοι οι μουσουλμάνοι, αλλά οι Σιίτες ακολουθούν και τις διδαχές των απογόνων του Μωάμεθ (μέσω του Αλί), τη στιγμή που οι Σουνίτες καθοδηγούνται από τέσσερις «σχολές», η καθεμία εκ των οποίων εργάζεται πάνω σε πρακτικές εφαρμογές της «Σούνα». Γενικά, οι Σιίτες βλέπουν τους αγιατολάχ τους ως εκπροσώπους του Θεού επί Γης, ενώ οι Σουνίτες στηρίζονται περισσότερο στις διδαχές του Μωάμεθ- και κατηγορούν τους Σιίτες για αιρετικούς, ενώ οι Σιίτες από τη δική τους πλευρά κατηγορούν τον σουνιτικό δογματισμό ως λόγο γένεσης εξτρεμιστικών παρακλαδιών, όπως οι Ουαχαμπίτες.

Ιστορικά, παρά την αντιπαλότητα, δεν έχει υπάρξει κάποια γενικευμένη σύγκρουση, ένας ιερός πόλεμος μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών, όπως, για παράδειγμα, ο Τριακονταετής Πόλεμος στην Ευρώπη του 17ου αιώνα, καθώς οι Σιίτες- αριθμητικά λιγότεροι – υποχωρούσαν. Ωστόσο, σήμερα, σε έναν πολύπλοκο, πολυπολικό κόσμο, αυτό ενδεχομένως να αλλάζει, και αυτό αντικατοπτρίζεται στην αντιπαράθεση ανάμεσα στον σουνιτικό κόσμο (που περιλαμβάνει «παίκτες»/ παράγοντες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ αλλά και το Ισλαμικό Κράτος), και τη «σιιτική ημισέληνο», που ξεκινά από το Ιράν (ο κύριος αντίπαλος της Σαουδικής Αραβίας), περνά από τη Συρία (καθεστώς Άσαντ) και φτάνει στον Λίβανο και τη Χεζμπολάχ. Γενικά, οι Σιίτες θεωρούν ότι απειλούνται από μια νέα, αυξανόμενη σουνιτική επιθετικότητα, στηριζόμενη οικονομικά από τις ισχυρές χώρες του Περσικού Κόλπου.

Η «γεωγραφία» του σχίσματος

Το 80-85% του συνόλου των μουσουλμάνων (1,5 με 1,6 δισ.) είναι Σουνίτες (οι Σιίτες υπολογίζονται στα 154 με 200 εκατομμύρια). Οι Σουνίτες ζουν κυρίως στον αραβικό κόσμο, καθώς και σε χώρες όπως η Τουρκία, το Πακιστάν, η Ινδία, το Μπαγκλαντές, η Μαλαισία και η Ινδονησία. Το Ιράν, το Ιράκ και το Μπαχρέιν είναι κυρίως σιιτικά (όπως και ο Αζερμπαϊτζάν και, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Υεμένη, ενώ μεγάλες σιιτικές κοινότητεςς υπάρχουν και στο Αφγανιστάν, την Ινδία, το Κουβέιτ, τον Λίβανο, το Κατάρ, το Πακιστάν, την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) ενώ η βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας ακολουθεί ένα συντηρητικό παρακλάδι του σουνιτικού Ισλάμ, γνωστό ως «Ουαχαμπισμό», και ελέγχει τις ιερές πόλεις της Μέκκας και της Μεδίνας. Στην άλλη πλευρά, η Καρμπάλα, η Κούφα και η Νατζάφ στο Ιράκ είναι ιδιαίτερης ιερότητας για τους Σιίτες.

Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν, οι δύο μεγαλύτερες δυνάμεις των δύο σεκτών, έρχονται συχνά σε αντιπαράθεση, καθώς η (σιιτικού χαρακτήρα) Ιρανική Επανάσταση του 1979 θεωρήθηκε πρόκληση προς τα συντηρητικά σουνιτικά καθεστώτα, κυρίως του Περσικού Κόλπου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Υεμένη, όπου Σιίτες αντάρτες από τον βορρά, οι Χούθι, ανέτρεψαν τη σουνιτική κυβέρνηση, προκαλώντας την επέμβαση συνασπισμού υπό τη Σαουδική Αραβία, και προφανώς τη Συρία (με τη σουνιτική της πλειονότητα), όπου μάχεται για να κρατηθεί στην εξουσία το καθεστώς των Αλαουϊτών Σιιτών του Μπασάρ αλ Άσαντ. Επίσης, στο Ιράκ, πίσω από την επέλαση και την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) βρίσκονται οι πολύ συχνά σκληρές αντιπαραθέσεις μεταξύ της σιιτικής κυβέρνησης και των σουνιτικών κοινοτήτων.

Πηγές
NY Times: How Do Sunni and Shia Islam Differ?
BBC: Sunnis and Shia: Islam's ancient schism
Economist: What is the difference between Sunni and Shia Muslims?
Al-Islam.org: The Major Difference Between the Shi’a and the Sunni

Wikipedia".
huffingtonpost

Συνεχίστε το διάβασμα ΕΔΩ........

Το «κρυμμένο χέρι» της Άγκυρας: Πώς η Τουρκία μπορεί να απομονωθεί λόγω των μυστικών επιχειρήσεών της

Η Τουρκία, όπως είναι ευρύτατα γνωστό, εμπλέκεται σε βάθος στην υπόθεση του συριακού εμφυλίου, από την έναρξή του μέχρι και σήμερα. Με τη νεο-οθωμανικών τάσεων κυβέρνηση Ερντογάν να επιδιώκει εμφανέστατα πλέον την ανάδειξη της χώρας σε περιφερειακή υπερδύναμη- ρυθμιστή της κατάστασης στην περιοχή, η Άγκυρα παίζει εδώ και πολύ καιρό ένα παιχνίδι τόσο στο προσκήνιο, όσο και στο παρασκήνιο, το οποίο σε μεγάλο βαθμό βασίζεται σε συγκαλυμμένες επιχειρήσεις.

Οι συγκαλυμμένες επιχειρήσεις της Τουρκίας βρίσκονται στο επίκεντρο ανάλυσης που δημοσιεύεται στο WarOnTheRocks, με τίτλο «Ankara's Hidden Hand: Turkish Covert Ops Then and Now» . Όπως υπογραμμίζεται, μετά την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 κοντά στα σύνορα Τουρκίας- Συρίας, ο Ερντογάν επιβεβαίωσε τη συγκαλυμμένη στήριξη της Τουρκίας στους Σύριους αντάρτες που μάχονται κατά της Δαμασκού. «Πέρα από το να ανοίγει τον δρόμο για μια σοβαρή αντιπαράθεση με τη Ρωσία, η τουρκική συγκαλυμμένη δράση έχει επίσης προκαλέσει ψύχρανση των σχέσεων Άγκυρας- Ουάσινγκτον» γράφει ο συντάκτης του κειμένου, Εγκεμέν Μπετζκί (University of Nottingham).ΕΌπως αναφέρεται, οι τουρκικές ενέργειες εγκυμονούν τον κίνδυνο διπλωματικής απομόνωσης από τη Δύση και τις γειτονικές χώρες, καθώς και άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης. «Ωστόσο δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία κάνει κάτι τέτοιο. Αποχαρακτηρισμένα έγγραφα σε δυτικά αρχεία και τα πλέον ανοικτά βουλγαρικά αρχεία της κομμουνιστικής περιόδου δείχνουν ότι η Τουρκία εδώ και πολύ καιρό πραγματοποιούσε συγκαλυμμένες, μυστικές επιχειρήσεις σε γειτονικές χώρες. Πολλά από τα σημερινά ζητήματα, περιλαμβανομένων των μεταναστευτικών ροών, της εξάπλωσης όπλων και των “πολέμων δι' αντιπροσώπου” εμφανίζονται σε αυτά τα έγγραφα, μαζί με ένα “άρωμα” Ψυχρού Πολέμου».

Η Βουλγαρία ήταν στο στόχαστρο των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών κατά τη δεκαετία του 1950, λόγω Ψυχρού Πολέμου και φόβων περί κομμουνιστικής διείσδυσης, ενώ γενικότερα η Άγκυρα από τα μέσα του 1950 και μετά επεδίωξε – μέσω συλλογής πληροφοριών από Τούρκους μετανάστες οι οποίοι κατέφθαναν από την Βουλγαρία- τη συγκέντρωση στοιχείων για το σοβιετικό πυρηνικό πρόγραμμα, με την τουρκική υπηρεσία εθνικής ασφαλείας (ΜΑΗ) να στοχεύει ειδικότερα την παραγωγή ουρανίου στη Βουλγαρία και τη μεταφορά του στη Σοβιετική Ένωση- πληροφορίες που διοχετεύθηκαν στο ΝΑΤΟ. Η ΜΑΗ ήταν ιδιαίτερα δραστήρια στη Βουλγαρία και το 1960, συγκεντρώνοντας πληροφορίες για πυραυλικά συστήματα στη χώρα. Ωστόσο, πέρα από αυτά, οι τουρκικές υπηρεσίες πέρασαν και σε συγκαλυμμένη δράση πέρα από «απλή» συλλογή πληροφοριών, με στρατολόγηση Βουλγάρων απόδημων για σαμποτάζ σε στρατιωτικούς και οικονομικούς στόχους.

«Όλη αυτή η εμπειρία δείχνει ότι η Τουρκία έχει μια μακρά ιστορία διεξαγωγής συγκαλυμμένων μυστικών επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Τουρκία συγχρόνιζε τους στόχους εξωτερικής πολιτικής της εντός πλαισίου ΝΑΤΟ, και οι συγκαλυμμένες δραστηριότητές της ακολουθούσαν τον ίδιο δρόμο. Αυτός ο συγχρονισμός διασφάλιζε τη στήριξη του ΝΑΤΟ, απέτρεπε τη διπλωματική απομόνωση και λειτουργούσε ως “ασφάλεια” απέναντι στη σοβιετική επιθετικότητα. Ωστόσο, στην περίπτωση των σημερινών πολιτικών της τουρκικής κυβέρνησης στη Συρία, η Άγκυρα παίζει τον ρόλο του “ανυπότακτου”, με τις πολιτικές της να διαφέρουν εσκεμμένα από αυτές των παραδοσιακών δυτικών συμμάχων. Συγκαλυμμένες επιχειρήσεις, όπως ο εξοπλισμός αντάρτικων οργανώσεων στη Συρία, αποτελούν τον κύριο πυλώνα των πρόσφατων μεσανατολικών πολιτικών της Τουρκίας, κάτι που σημαίνει ανάληψη μεγάλων ρίσκων. Εν αντιθέσει με την πρώτη φάση του Ψυχρού Πολέμου, η Άγκυρα δεν χαίρει της εμπιστοσύνης των δυτικών συμμάχων της.. Όπως ανέφερε η Wall Street Journal, αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης ήταν ξεκάθαρη στα λόγια ανώτερου αξιωματούχου του Λευκού Οίκου: “Αρκετά...πρόκειται για μια διεθνή απειλή, που έρχεται από τη Συρία και περνά μέσα από την τουρκική επικράτεια”. Ως αποτέλεσμα της συγκαλυμμένης δράσης της, η Τουρκία βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένη ειδικά στις προσπάθειές της στη Συρία». ".
huffingtonpost

Συνεχίστε το διάβασμα ΕΔΩ........