Η υπογραφή της συμφωνίας Πούτιν-Ερντογάν, για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου «South Stream» και πώς αυτή εξυπηρετεί τις στρατηγικές φιλοδοξίες Άγκυρας και ΜόσχαςΣΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥΗ υπογραφή της συμφωνίας Πούτιν-Ερντογάν, για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου «South Stream» και πώς αυτή εξυπηρετεί τις στρατηγικές φιλοδοξίες Άγκυρας και Μόσχας
Διπλό παιγνίδι της Τουρκίας στην «ενεργειακή» της προσέγγιση με τη Ρωσία και την υπογραφή της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου «South Stream», μεταξύ των πρωθυπουργών Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν, βλέπουν οι πολιτικοί επιστήμονες Άριστος Αριστοτέλους, Πρόδρομος Προδρόμου και Ανδρέας Θεοφάνους. Κρίνουν ότι η υπογραφή της συμφωνίας, στην οποία παρέστη συμβολικά και ο Ιταλός Πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, «εκπροσωπώντας» τον ιταλικό ενεργειακό κολοσσό Eni, που είναι ο κύριος εταίρος της ρωσικής Gazprom στην κατασκευή του αγωγού, δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, αλλά εντάσσεται στις πολιτικές και οικονομικές φιλοδοξίες των δύο χωρών, για πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή και τον κόσμο, που ενώ εκθέτουν την ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τους, ταυτόχρονα τις φέρνει κοντά τη μια στην άλλη.Οι κ. Θεοφάνους, Προδρόμου και Αριστοτέλους κλήθηκαν από τη «Σ» να τοποθετηθούν στο κεφαλαιώδες αυτό ζήτημα και οι εκτιμήσεις τους συγκλίνουν εντυπωσιακά.Όχι απαραίτητα, στρατηγικοί εταίροι
Ανδρέας Θεοφάνους, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας: «Υπάρχει σαφής αναβάθμιση των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας, αλλά δεν εξέλιπαν οι λόγοι του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ τους. Ανέκαθεν οι σχέσεις τους περνούσαν από διάφορες φάσεις. Η υπογραφή της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου "South Stream" δεν είναι κάτι νέο και δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Επεκτείνει σε ένα βαθμό μια ήδη υφιστάμενη ισχυρή οικονομική σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Ένα σημείο που πρέπει να υπογραμμισθεί είναι ότι οι υπογραφές διάφορων συμφωνιών μεταξύ των δύο χωρών, δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι Τουρκία και Ρωσία γίνονται στρατηγικοί εταίροι. Να μην ξεχνούμε ότι επιζητούν και οι δύο πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή, με την Τουρκία να καταβάλλει το τελευταίο διάστημα σοβαρή προσπάθεια ενίσχυσης του περιφερειακού και διεθνούς της ρόλου. Δεν είναι άσχετη με αυτό η εκλογή της ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ τον ηγεμονικό της ρόλο στην ευρύτερη περιοχή τον στηρίζει και η ανάπτυξη της οικονομίας της, που περιλαμβάνεται στις 20 ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου. Τώρα η Τουρκία θέλει να περάσει το μήνυμα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και προς τις ΗΠΑ ότι έχει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, και ότι είναι πραγματικά ανεξάρτητη. Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι η Ρωσία επιδιώκει την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, παρά τις παραδοσιακές φιλικές σχέσεις που έχει με την Κυπριακή Δημοκρατία. Πρέπει η Κύπρος να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά και τα δεδομένα του περιφερειακού και του διεθνούς περιβάλλοντος, στα πλαίσια του μεγέθους και των δυνατοτήτων της. Πρέπει να έχει συμμαχίες που να τη στηρίζουν με βάση τα συμφέροντα αλλά και τις αρχές της, συμμαχίες τόσο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και με άλλα κράτη. Υπάρχουν τεράστια περιθώρια προς αυτή την κατεύθυνση. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης επικράτησε ως επί το πλείστον η ιδέα ότι η Κύπρος είναι μονοθεματική χώρα, ότι ασχολείται μόνο με το Κυπριακό και όχι με άλλα προβλήματα κι αυτό πρέπει ν' αλλάξει».Και πάλι σε δύο ταμπλό!
Πρόδρομος Προδρόμου, κοινωνιολόγος, μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου ΔΗΣΥ: «Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού Πούτιν στην Τουρκία και η υπογραφή της συμφωνίας με τον Τούρκο Πρωθυπουργό για την κατασκευή του "South Stream" εγγράφεται στον "ενεργειακό πόλεμο" που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια τη διεθνή πολιτική. Η συμφωνία προβλέπει ότι ο αγωγός θα περάσει από τα τουρκικά χωρικά ύδατα -ενώ στο μεταξύ η Ρωσία έχει δελεάσει την Άγκυρα, προσφέροντάς της από τον περασμένο μήνα την παροχή αζερινού αερίου μέσω αυτού του αγωγού, αλλά και τη συμμετοχή τουρκικών εταιρειών στην κατασκευή του.Η Άγκυρα, όμως, μόλις τον προηγούμενο μήνα έχει υπογράψει ανάλογη συμφωνία με την Ε.Ε. και τα άλλα 11 ενδιαφερόμενα κράτη για τον αγωγό "Nabucco", ο οποίος είναι το ανταγωνιστικό σχέδιο της Ε.Ε., που υποστηρίζεται και από τις ΗΠΑ, προκειμένου να ξεφύγει η ευρωπαϊκή αγορά από τη ρωσική ενεργειακή εξάρτηση. Έτσι φαίνεται να έπαιξε (και πάλι) παιχνίδι σε δυο ταμπλό!Παρά το γεγονός ότι η επίσημη τουρκική άποψη είναι ότι τα δυο σχέδια δεν είναι ανταγωνιστικά, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα βιώσιμα. Με την υπογραφή του Ταγίπ Ερντογάν, μοιάζει να μπαίνει ταφόπλακα στον "Nabucco". Το κολοσσιαίου κόστους (8 δις ευρώ) και αμφίβολης πρακτικής εφαρμογής σχέδιο της Ε.Ε. φαίνεται τελικά να χάνει το παιχνίδι και να αποδεικνύεται, όπως πάντα ισχυρίζονταν οι Ρώσοι, μάλλον "πολιτικό σχέδιο" παρά αξιόμαχη πρόταση ενεργειακής πολιτικής. Έστω κι αν το Παρίσι, το Βερολίνο και η Ρώμη δεν φαίνονταν να είχαν πεισθεί εντελώς για τη βιωσιμότητα του "Nabucco", τον οποίο ανέλαβε να προωθήσει το περασμένο εξάμηνο η τσεχική προεδρία της Ε.Ε., μένει να φανεί πώς θα αντιδράσουν στο διπλό παιχνίδι της Άγκυρας.Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν φάνηκε να κάνει ένα σημαντικό βήμα μπροστά, όταν από τον περασμένο Μάιο κατάφερε να φέρει τον Μπερλουσκόνι στην πανηγυρική τελετή υπογραφών στο Σότσι. Σε εκείνη τη συνάντηση, που θεωρήθηκε από τους Ρώσους ως γέννηση του "South Stream", εκτός των Βουλγάρων και των Σέρβων, συμμετείχε και η Ελλάδα με την υπογραφή της Δημ. Εταιρείας Φυσικού Αερίου.Ο Πρωθυπουργός Καραμανλής σχετικά νωρίς είχε κλίνει προς τη ρωσική επιλογή και η Ελλάδα δέχτηκε μάλιστα πιέσεις γι' αυτόν το λόγο από τις ΗΠΑ και προς στιγμήν είχε "παγώσει" κάπως τις ελληνο-ρωσικές συνεννοήσεις.Τελικά πάντως η Ελλάδα βρέθηκε στην "ίδια μεριά" με την Τουρκία. Ενώ από ρωσικής πλευράς καταγράφεται μια επιτυχία σε εκείνο που, από τον περασμένο Μάιο στο Σχέδιο Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας μέχρι το 2020, καταγράφεται ως "ενεργειακός πόλεμος"».Γεωπολιτική αίσθηση στην Ευρώπη
Δρ Άριστος Αριστοτέλους, ειδικός σε θέματα Άμυνας και Στρατηγικής, βουλευτής ΑΚΕΛ: «Οι σχέσεις Ρωσίας - Τουρκίας είναι πολύ παλαιές, περίπλοκες και κατά καιρούς έντονα ανταγωνιστικές, αν και στη μεταψυχροπολεμική εποχή είναι και σημαντικοί εμπορικοί εταίροι. Η συμφωνία μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη από τη Ρωσία μέσω Τουρκίας, το φιλόδοξο ρωσικό έργο ''South Stream'' -όπως και οι άλλες συμφωνίες στις οποίες κατέληξαν οι δύο χώρες- μπορεί να είναι αμφισβητήσιμο αν θα υλοποιηθεί, αλλά γεωπολιτικά θα προκαλέσει αίσθηση στην Ευρώπη. Η συμφωνία συνομολογείται σε μια περίοδο που η Ευρώπη επιχειρεί την ενεργειακή απεξάρτησή της από τη Μόσχα, με την προώθηση σχεδίων δημιουργίας αγωγών έλευσης φυσικού αερίου από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, οπότε και ενδεχόμενα να αντιστρατεύεται τα σχέδια των Ευρωπαίων, παρά τις προς το αντίθετο τουρκικές δηλώσεις. Το έργο που ευνοούν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί είναι γνωστό ως ''Nabucco'' και οι αγωγοί του θα διέρχονται επίσης από την Τουρκία.Η ρωσοτουρκική συμφωνία για το ''South Stream'' ίσως να είναι απίθανο να υλοποιηθεί, τουλάχιστο μεσοπρόθεσμα -κυρίως ένεκα λογισμικών και οικονομικών πραγματικοτήτων- όπως και η ''Nabucco''. Όμως στον κόσμο της γεωπολιτικής, συμφωνίες σαν αυτές, που αφορούν το ζωτικό θέμα της ενέργειας και τους παίκτες που εμπλέκονται σ' αυτές, μπορεί και από μόνες τους να έχουν σημασία. Η συμφωνία για το ''South Stream'' στέλλει, από τη μια, μηνύματα για την ευκολία με την οποία η Ρωσία μπορεί να επιστρατευθεί στρατηγικούς συνεταίρους στην Ευρώπη, όπως η Τουρκία ή και η Ιταλία, για να αναχαιτίσει τις εναλλακτικές ενεργειακές και ανταγωνιστικές λύσεις των Ευρωπαίων και των Αμερικανών. Από την άλλη είναι αποκαλυπτικές όχι μόνο του διπλού παιχνιδιού το οποίο η Άγκυρα παίζει εκμεταλλευόμενη τη στρατηγική της θέση, αλλά και των ευρύτερων περιφερειακών πολιτικών φιλοδοξιών της, που επεκτείνονται πέραν των παραδοσιακών σχέσεων με τους δυτικούς συμμάχους της. Επίσης, καθορίζει εν μέρει και το στίγμα των μελλοντικών ζυμώσεων, και τουρκικών πιέσεων σε προσεχείς συζητήσεις για το θέμα του κεφαλαίου της ενέργειας με την Ευρωπαϊκή Ένωση».Το πυρηνικό πρόγραμμα στη Μερσίνα
Πρόδρομος Προδρόμου: «Πέραν της συμφωνίας για την υλοποίηση του αγωγού ''SouthStream'', η Ρωσία υπέγραψε με την Τουρκία και μια σειρά από άλλες συμφωνίες ενεργειακής πολιτικής. Περισσότερο ανησυχητική μπορεί να θεωρηθεί η συμφωνία πυρηνικού προγράμματος που προβλέπει την κατασκευή τεσσάρων πυρηνικών αντιδραστήρων στη Μερσίνα, μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από τα κυπριακά παράλια».Ο ΡΩΣΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΙΛΗΣΕ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Προβληματισμός για αναφορά του Πούτιν για την Κύπρο
Έντονο προβληματισμό προκαλούν στην Κύπρο οι προχθεσινές δηλώσεις του Βλαδιμίρ Πούτιν, στην Άγκυρα. Αναφορά του Ρώσου πρωθυπουργού σε ελληνικό και τουρκικό τμήμα στην Κύπρο, όπως ήταν φυσικό, έδωσε τροφή για σκέψεις περί ενδεχόμενης αλλαγής της ρωσικής στάσης στο Κυπριακό.Ερωτηθείς από δημοσιογράφο σχετικά με τη διευθέτηση περιφερειακών προβλημάτων όπως το Κυπριακό και το Καραμπάχ, ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντίμιρ Πούτιν, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε επί λέξει, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της ρωσικής κυβέρνησης (www.government.ru ): «Γνωρίζετε βέβαια τη θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας για το κυπριακό πρόβλημα, το πρόβλημα της κυπριακής διευθέτησης. Τασσόμαστε υπέρ της δίκαιης επίλυσης του ζητήματος, τόσο του τουρκικού, όσο και του ελληνικού τμήματος του νησιού. Υποστηρίζουμε τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας και τα σχέδια του ΟΗΕ, υποστηρίζουμε επίσης και το σχέδιο Ανάν».Και ο Ρώσος πρωθυπουργός συνέχισε: «Θα επιδιώξουμε και στο μέλλον την οικοδόμηση των σχέσεων και με τις δύο πλευρές, τα δύο τμήματα της Κύπρου. Θα αναπτύξουμε τις οικονομικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με το τουρκικό τμήμα. Το έχουμε πει επανειλημμένα και το θεωρούμε σωστό βήμα, που λειτουργεί προς όφελος της διευθέτησης».Όπως είναι προφανές από την πλήρη βιντεοσκόπηση της συνέντευξης, η οποία παρατίθεται στην ιστοσελίδα της ρωσικής κυβέρνησης, ο κ. Πούτιν ανέφερε εκ παραδρομής ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συνεργαστεί και με «τις δύο χώρες», σπεύδοντας να διορθώσει σε «δύο τμήματα», αν και η σχετική αναφορά «δύο χώρες» παραμένει στο απομαγνητοφωνημένο κείμενο της συνέντευξης, που έδωσε στη δημοσιότητα η υπηρεσία Τύπου του Ρώσου πρωθυπουργού.Ο Ρώσος πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην Κύπρο και όταν ρωτήθηκε για τον αγωγό φυσικού αερίου «South Stream», διευκρινίζοντας ότι μέσω του τουρκικού εδάφους θα γίνεται τροφοδοσία με αέριο τρίτων χωρών: «Ήδη έχουν ονομαστεί οι χώρες αυτές. Είναι η Κύπρος, το Ισραήλ, ο Λίβανος, η Συρία. Κατά τον τρόπο αυτό η Τουρκία καθίσταται πολύ μεγάλο διαμετακομιστικό κράτος για την περιοχή αυτή του κόσμου».Ερωτηθείς εάν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες πετρελαίου, έτσι ώστε να τροφοδοτηθούν και οι δύο πετρελαιαγωγοί Σαμψούντα - Τσεϊχάν στην Τουρκία και Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη σε Βουλγαρία-Ελλάδα, ο Β. Πούτιν δήλωσε ότι «ο ανταγωνισμός μεταξύ του ''Ναμπούκο'' και του ''South Stream'' είναι πολύ μεγαλύτερος απ' ό,τι οι αγωγοί Σαμψούντα - Τσεϊχάν και Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη» και συνέχισε, «εάν δείτε τους όγκους της αυξανόμενης εξόρυξης πετρελαίου στην Κασπία και μιλήσετε με τους επικεφαλής των πετρελαϊκών εταιρειών μας, τότε θα καταστεί προφανές ότι ο όγκος που εξορύσσεται συνολικά μπορεί να μοιραστεί μεταξύ των δύο αυτών σχεδίων, καθώς όσο περισσότερα έργα υποδομών υπάρχουν, τόσο καλύτερα, γιατί δημιουργεί αξιοπιστία και σταθερότητα στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης».H ρωσική πρεσβεία αναμένει ενημέρωση
Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Πούτιν τέθηκαν υπόψη του πρεσβευτή της Ρωσίας στη Λευκωσία κ. Βιάτσεσλαβ Σούμσκι, ο οποίος κλήθηκε ν' απαντήσει κατά πόσον αυτές σημαίνουν οποιαδήποτε αλλαγή στη ρωσική πολιτική στο Κυπριακό. Ο κ. Σούμσκι δήλωσε ότι η πρεσβεία αναμένει ενημέρωση από τη Μόσχα, σχετικά με το ακριβές περιεχόμενο της δήλωσης Πούτιν.Την ίδια στιγμή, ο πρεσβευτής της Ρωσίας υπογράμμισε ότι η θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο Κυπριακό, όπως αυτή έχει διατυπωθεί στην πολιτική διακήρυξη μεταξύ των Προέδρων της Κύπρου και της Ρωσίας, το Νοέμβριο του 2008, δεν έχει αλλάξει.Στη Διακήρυξη αναφέρεται ότι Ρωσία και Κύπρος επαναβεβαιώνουν την ανάγκη επίτευξης μιας συνολικής, δίκαιης και βιώσιμης διευθέτησης στην Κύπρο, στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου του 1977 και 1979. Γίνεται, επίσης, αναφορά στη «μετεξέλιξη του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας σε δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία, με μία κυριαρχία, μία υπηκοότητα και μια διεθνή προσωπικότητα, που θα ενσωματώνει την πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».Ερωτηθείς σχετικά ο πρέσβης της Ρωσίας στη Λευκωσία, τόνισε ότι οι συμφωνίες που υπεγράφησαν χθες μεταξύ της χώρας του και της Τουρκίας δεν θα επηρεάσουν τις εγκάρδιες και στενές, όπως χαρακτήρισε τις σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας.Χαρακτηρίζοντας ως φυσιολογική την υπογραφή συμφωνιών μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας στους τομείς της οικονομίας και της ενέργειας, τους οποίους χαρακτήρισε «ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία», ο κ. Σούμσκι είπε χαρακτηριστικά ότι «δεν πιστεύω ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ των σχέσεων της Ρωσίας και της Τουρκίας, και τις πολύ εγκάρδιες και στενές σχέσεις της Ρωσίας με την Κύπρο, και την προσέγγισή μας σε ένα διεθνές ζήτημα που είναι η λύση του κυπριακού προβλήματος».Πρόσθεσε ότι θέματα οικονομίας και ενέργειας και το Κυπριακό είναι «πολύ απόμακρα ζητήματα».Ερωτηθείς για την αναφορά του τουρκικού πρακτορείου Ανατολή, ότι στις συμφωνίες που υπεγράφησαν χθες στην Άγκυρα περιλαμβάνεται συμφωνία για επέκταση του συμβολαίου για πώληση ρωσικού φυσικού αερίου στην Τουρκία, κάτω από συγκεκριμένους όρους και για επέκταση του αγωγού «Blue Stream» για μεταφορά αερίου «σε τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, του Ισραήλ, του Λιβάνου και της Συρίας», ο κ. Σούμσκι διαβεβαίωσε πως όταν ολοκληρωθούν οι οικονομικές και τεχνικές πτυχές του όλου προγράμματος για την κατασκευή του «Blue Stream 2», που θα φτάνει μέχρι τη Μέση Ανατολή, «η λύση του κυπριακού προβλήματος θα είναι εκεί». «Δεν μιλάμε για ένα ή δύο χρόνια, είναι μια προοπτική τριών μέχρι πέντε χρόνων», είπε και υπέδειξε ότι ο πρωτόκολλο που υπεγράφη αφορά τη διακήρυξη προθέσεων.Επεσήμανε, εξάλλου, ότι όπως ο ίδιος γνωρίζει, δεν έγιναν διαπραγματεύσεις για μεταφορά αερίου με τη Συρία, το Ισραήλ, το Λίβανο και την κυπριακή κυβέρνηση. Υπενθύμισε ότι έγιναν συζητήσεις με την κυπριακή κυβέρνηση για παροχή υγροποιημένου αερίου στην Κύπρο, υπό το φως των περιορισμών και προστίμων που επιβάλλει η ΕΕ στις εκπομπές ρύπων από τη χρήση πετρελαίων για παραγωγή ενέργειας. «Η αρχική μου αντίδραση θα ήταν πολύ θετική αν ξεκινούσαμε διαπραγματεύσεις και έλθουμε στο συμπέρασμα ότι ένας αγωγός στην Κύπρο θα βοηθούσε και θα ήταν οικονομικά βιώσιμος, παρόλο που θα περνούσε από τουρκικό έδαφος», κατέληξε.
Διπλό παιγνίδι της Τουρκίας στην «ενεργειακή» της προσέγγιση με τη Ρωσία και την υπογραφή της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου «South Stream», μεταξύ των πρωθυπουργών Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν, βλέπουν οι πολιτικοί επιστήμονες Άριστος Αριστοτέλους, Πρόδρομος Προδρόμου και Ανδρέας Θεοφάνους. Κρίνουν ότι η υπογραφή της συμφωνίας, στην οποία παρέστη συμβολικά και ο Ιταλός Πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, «εκπροσωπώντας» τον ιταλικό ενεργειακό κολοσσό Eni, που είναι ο κύριος εταίρος της ρωσικής Gazprom στην κατασκευή του αγωγού, δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, αλλά εντάσσεται στις πολιτικές και οικονομικές φιλοδοξίες των δύο χωρών, για πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή και τον κόσμο, που ενώ εκθέτουν την ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τους, ταυτόχρονα τις φέρνει κοντά τη μια στην άλλη.Οι κ. Θεοφάνους, Προδρόμου και Αριστοτέλους κλήθηκαν από τη «Σ» να τοποθετηθούν στο κεφαλαιώδες αυτό ζήτημα και οι εκτιμήσεις τους συγκλίνουν εντυπωσιακά.Όχι απαραίτητα, στρατηγικοί εταίροι
Ανδρέας Θεοφάνους, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας: «Υπάρχει σαφής αναβάθμιση των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας, αλλά δεν εξέλιπαν οι λόγοι του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ τους. Ανέκαθεν οι σχέσεις τους περνούσαν από διάφορες φάσεις. Η υπογραφή της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου "South Stream" δεν είναι κάτι νέο και δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Επεκτείνει σε ένα βαθμό μια ήδη υφιστάμενη ισχυρή οικονομική σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Ένα σημείο που πρέπει να υπογραμμισθεί είναι ότι οι υπογραφές διάφορων συμφωνιών μεταξύ των δύο χωρών, δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι Τουρκία και Ρωσία γίνονται στρατηγικοί εταίροι. Να μην ξεχνούμε ότι επιζητούν και οι δύο πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή, με την Τουρκία να καταβάλλει το τελευταίο διάστημα σοβαρή προσπάθεια ενίσχυσης του περιφερειακού και διεθνούς της ρόλου. Δεν είναι άσχετη με αυτό η εκλογή της ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ τον ηγεμονικό της ρόλο στην ευρύτερη περιοχή τον στηρίζει και η ανάπτυξη της οικονομίας της, που περιλαμβάνεται στις 20 ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου. Τώρα η Τουρκία θέλει να περάσει το μήνυμα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και προς τις ΗΠΑ ότι έχει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, και ότι είναι πραγματικά ανεξάρτητη. Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι η Ρωσία επιδιώκει την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, παρά τις παραδοσιακές φιλικές σχέσεις που έχει με την Κυπριακή Δημοκρατία. Πρέπει η Κύπρος να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά και τα δεδομένα του περιφερειακού και του διεθνούς περιβάλλοντος, στα πλαίσια του μεγέθους και των δυνατοτήτων της. Πρέπει να έχει συμμαχίες που να τη στηρίζουν με βάση τα συμφέροντα αλλά και τις αρχές της, συμμαχίες τόσο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και με άλλα κράτη. Υπάρχουν τεράστια περιθώρια προς αυτή την κατεύθυνση. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης επικράτησε ως επί το πλείστον η ιδέα ότι η Κύπρος είναι μονοθεματική χώρα, ότι ασχολείται μόνο με το Κυπριακό και όχι με άλλα προβλήματα κι αυτό πρέπει ν' αλλάξει».Και πάλι σε δύο ταμπλό!
Πρόδρομος Προδρόμου, κοινωνιολόγος, μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου ΔΗΣΥ: «Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού Πούτιν στην Τουρκία και η υπογραφή της συμφωνίας με τον Τούρκο Πρωθυπουργό για την κατασκευή του "South Stream" εγγράφεται στον "ενεργειακό πόλεμο" που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια τη διεθνή πολιτική. Η συμφωνία προβλέπει ότι ο αγωγός θα περάσει από τα τουρκικά χωρικά ύδατα -ενώ στο μεταξύ η Ρωσία έχει δελεάσει την Άγκυρα, προσφέροντάς της από τον περασμένο μήνα την παροχή αζερινού αερίου μέσω αυτού του αγωγού, αλλά και τη συμμετοχή τουρκικών εταιρειών στην κατασκευή του.Η Άγκυρα, όμως, μόλις τον προηγούμενο μήνα έχει υπογράψει ανάλογη συμφωνία με την Ε.Ε. και τα άλλα 11 ενδιαφερόμενα κράτη για τον αγωγό "Nabucco", ο οποίος είναι το ανταγωνιστικό σχέδιο της Ε.Ε., που υποστηρίζεται και από τις ΗΠΑ, προκειμένου να ξεφύγει η ευρωπαϊκή αγορά από τη ρωσική ενεργειακή εξάρτηση. Έτσι φαίνεται να έπαιξε (και πάλι) παιχνίδι σε δυο ταμπλό!Παρά το γεγονός ότι η επίσημη τουρκική άποψη είναι ότι τα δυο σχέδια δεν είναι ανταγωνιστικά, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα βιώσιμα. Με την υπογραφή του Ταγίπ Ερντογάν, μοιάζει να μπαίνει ταφόπλακα στον "Nabucco". Το κολοσσιαίου κόστους (8 δις ευρώ) και αμφίβολης πρακτικής εφαρμογής σχέδιο της Ε.Ε. φαίνεται τελικά να χάνει το παιχνίδι και να αποδεικνύεται, όπως πάντα ισχυρίζονταν οι Ρώσοι, μάλλον "πολιτικό σχέδιο" παρά αξιόμαχη πρόταση ενεργειακής πολιτικής. Έστω κι αν το Παρίσι, το Βερολίνο και η Ρώμη δεν φαίνονταν να είχαν πεισθεί εντελώς για τη βιωσιμότητα του "Nabucco", τον οποίο ανέλαβε να προωθήσει το περασμένο εξάμηνο η τσεχική προεδρία της Ε.Ε., μένει να φανεί πώς θα αντιδράσουν στο διπλό παιχνίδι της Άγκυρας.Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν φάνηκε να κάνει ένα σημαντικό βήμα μπροστά, όταν από τον περασμένο Μάιο κατάφερε να φέρει τον Μπερλουσκόνι στην πανηγυρική τελετή υπογραφών στο Σότσι. Σε εκείνη τη συνάντηση, που θεωρήθηκε από τους Ρώσους ως γέννηση του "South Stream", εκτός των Βουλγάρων και των Σέρβων, συμμετείχε και η Ελλάδα με την υπογραφή της Δημ. Εταιρείας Φυσικού Αερίου.Ο Πρωθυπουργός Καραμανλής σχετικά νωρίς είχε κλίνει προς τη ρωσική επιλογή και η Ελλάδα δέχτηκε μάλιστα πιέσεις γι' αυτόν το λόγο από τις ΗΠΑ και προς στιγμήν είχε "παγώσει" κάπως τις ελληνο-ρωσικές συνεννοήσεις.Τελικά πάντως η Ελλάδα βρέθηκε στην "ίδια μεριά" με την Τουρκία. Ενώ από ρωσικής πλευράς καταγράφεται μια επιτυχία σε εκείνο που, από τον περασμένο Μάιο στο Σχέδιο Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας μέχρι το 2020, καταγράφεται ως "ενεργειακός πόλεμος"».Γεωπολιτική αίσθηση στην Ευρώπη
Δρ Άριστος Αριστοτέλους, ειδικός σε θέματα Άμυνας και Στρατηγικής, βουλευτής ΑΚΕΛ: «Οι σχέσεις Ρωσίας - Τουρκίας είναι πολύ παλαιές, περίπλοκες και κατά καιρούς έντονα ανταγωνιστικές, αν και στη μεταψυχροπολεμική εποχή είναι και σημαντικοί εμπορικοί εταίροι. Η συμφωνία μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη από τη Ρωσία μέσω Τουρκίας, το φιλόδοξο ρωσικό έργο ''South Stream'' -όπως και οι άλλες συμφωνίες στις οποίες κατέληξαν οι δύο χώρες- μπορεί να είναι αμφισβητήσιμο αν θα υλοποιηθεί, αλλά γεωπολιτικά θα προκαλέσει αίσθηση στην Ευρώπη. Η συμφωνία συνομολογείται σε μια περίοδο που η Ευρώπη επιχειρεί την ενεργειακή απεξάρτησή της από τη Μόσχα, με την προώθηση σχεδίων δημιουργίας αγωγών έλευσης φυσικού αερίου από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, οπότε και ενδεχόμενα να αντιστρατεύεται τα σχέδια των Ευρωπαίων, παρά τις προς το αντίθετο τουρκικές δηλώσεις. Το έργο που ευνοούν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί είναι γνωστό ως ''Nabucco'' και οι αγωγοί του θα διέρχονται επίσης από την Τουρκία.Η ρωσοτουρκική συμφωνία για το ''South Stream'' ίσως να είναι απίθανο να υλοποιηθεί, τουλάχιστο μεσοπρόθεσμα -κυρίως ένεκα λογισμικών και οικονομικών πραγματικοτήτων- όπως και η ''Nabucco''. Όμως στον κόσμο της γεωπολιτικής, συμφωνίες σαν αυτές, που αφορούν το ζωτικό θέμα της ενέργειας και τους παίκτες που εμπλέκονται σ' αυτές, μπορεί και από μόνες τους να έχουν σημασία. Η συμφωνία για το ''South Stream'' στέλλει, από τη μια, μηνύματα για την ευκολία με την οποία η Ρωσία μπορεί να επιστρατευθεί στρατηγικούς συνεταίρους στην Ευρώπη, όπως η Τουρκία ή και η Ιταλία, για να αναχαιτίσει τις εναλλακτικές ενεργειακές και ανταγωνιστικές λύσεις των Ευρωπαίων και των Αμερικανών. Από την άλλη είναι αποκαλυπτικές όχι μόνο του διπλού παιχνιδιού το οποίο η Άγκυρα παίζει εκμεταλλευόμενη τη στρατηγική της θέση, αλλά και των ευρύτερων περιφερειακών πολιτικών φιλοδοξιών της, που επεκτείνονται πέραν των παραδοσιακών σχέσεων με τους δυτικούς συμμάχους της. Επίσης, καθορίζει εν μέρει και το στίγμα των μελλοντικών ζυμώσεων, και τουρκικών πιέσεων σε προσεχείς συζητήσεις για το θέμα του κεφαλαίου της ενέργειας με την Ευρωπαϊκή Ένωση».Το πυρηνικό πρόγραμμα στη Μερσίνα
Πρόδρομος Προδρόμου: «Πέραν της συμφωνίας για την υλοποίηση του αγωγού ''SouthStream'', η Ρωσία υπέγραψε με την Τουρκία και μια σειρά από άλλες συμφωνίες ενεργειακής πολιτικής. Περισσότερο ανησυχητική μπορεί να θεωρηθεί η συμφωνία πυρηνικού προγράμματος που προβλέπει την κατασκευή τεσσάρων πυρηνικών αντιδραστήρων στη Μερσίνα, μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από τα κυπριακά παράλια».Ο ΡΩΣΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΙΛΗΣΕ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Προβληματισμός για αναφορά του Πούτιν για την Κύπρο
Έντονο προβληματισμό προκαλούν στην Κύπρο οι προχθεσινές δηλώσεις του Βλαδιμίρ Πούτιν, στην Άγκυρα. Αναφορά του Ρώσου πρωθυπουργού σε ελληνικό και τουρκικό τμήμα στην Κύπρο, όπως ήταν φυσικό, έδωσε τροφή για σκέψεις περί ενδεχόμενης αλλαγής της ρωσικής στάσης στο Κυπριακό.Ερωτηθείς από δημοσιογράφο σχετικά με τη διευθέτηση περιφερειακών προβλημάτων όπως το Κυπριακό και το Καραμπάχ, ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντίμιρ Πούτιν, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε επί λέξει, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της ρωσικής κυβέρνησης (www.government.ru ): «Γνωρίζετε βέβαια τη θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας για το κυπριακό πρόβλημα, το πρόβλημα της κυπριακής διευθέτησης. Τασσόμαστε υπέρ της δίκαιης επίλυσης του ζητήματος, τόσο του τουρκικού, όσο και του ελληνικού τμήματος του νησιού. Υποστηρίζουμε τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας και τα σχέδια του ΟΗΕ, υποστηρίζουμε επίσης και το σχέδιο Ανάν».Και ο Ρώσος πρωθυπουργός συνέχισε: «Θα επιδιώξουμε και στο μέλλον την οικοδόμηση των σχέσεων και με τις δύο πλευρές, τα δύο τμήματα της Κύπρου. Θα αναπτύξουμε τις οικονομικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με το τουρκικό τμήμα. Το έχουμε πει επανειλημμένα και το θεωρούμε σωστό βήμα, που λειτουργεί προς όφελος της διευθέτησης».Όπως είναι προφανές από την πλήρη βιντεοσκόπηση της συνέντευξης, η οποία παρατίθεται στην ιστοσελίδα της ρωσικής κυβέρνησης, ο κ. Πούτιν ανέφερε εκ παραδρομής ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συνεργαστεί και με «τις δύο χώρες», σπεύδοντας να διορθώσει σε «δύο τμήματα», αν και η σχετική αναφορά «δύο χώρες» παραμένει στο απομαγνητοφωνημένο κείμενο της συνέντευξης, που έδωσε στη δημοσιότητα η υπηρεσία Τύπου του Ρώσου πρωθυπουργού.Ο Ρώσος πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην Κύπρο και όταν ρωτήθηκε για τον αγωγό φυσικού αερίου «South Stream», διευκρινίζοντας ότι μέσω του τουρκικού εδάφους θα γίνεται τροφοδοσία με αέριο τρίτων χωρών: «Ήδη έχουν ονομαστεί οι χώρες αυτές. Είναι η Κύπρος, το Ισραήλ, ο Λίβανος, η Συρία. Κατά τον τρόπο αυτό η Τουρκία καθίσταται πολύ μεγάλο διαμετακομιστικό κράτος για την περιοχή αυτή του κόσμου».Ερωτηθείς εάν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες πετρελαίου, έτσι ώστε να τροφοδοτηθούν και οι δύο πετρελαιαγωγοί Σαμψούντα - Τσεϊχάν στην Τουρκία και Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη σε Βουλγαρία-Ελλάδα, ο Β. Πούτιν δήλωσε ότι «ο ανταγωνισμός μεταξύ του ''Ναμπούκο'' και του ''South Stream'' είναι πολύ μεγαλύτερος απ' ό,τι οι αγωγοί Σαμψούντα - Τσεϊχάν και Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη» και συνέχισε, «εάν δείτε τους όγκους της αυξανόμενης εξόρυξης πετρελαίου στην Κασπία και μιλήσετε με τους επικεφαλής των πετρελαϊκών εταιρειών μας, τότε θα καταστεί προφανές ότι ο όγκος που εξορύσσεται συνολικά μπορεί να μοιραστεί μεταξύ των δύο αυτών σχεδίων, καθώς όσο περισσότερα έργα υποδομών υπάρχουν, τόσο καλύτερα, γιατί δημιουργεί αξιοπιστία και σταθερότητα στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης».H ρωσική πρεσβεία αναμένει ενημέρωση
Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Πούτιν τέθηκαν υπόψη του πρεσβευτή της Ρωσίας στη Λευκωσία κ. Βιάτσεσλαβ Σούμσκι, ο οποίος κλήθηκε ν' απαντήσει κατά πόσον αυτές σημαίνουν οποιαδήποτε αλλαγή στη ρωσική πολιτική στο Κυπριακό. Ο κ. Σούμσκι δήλωσε ότι η πρεσβεία αναμένει ενημέρωση από τη Μόσχα, σχετικά με το ακριβές περιεχόμενο της δήλωσης Πούτιν.Την ίδια στιγμή, ο πρεσβευτής της Ρωσίας υπογράμμισε ότι η θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο Κυπριακό, όπως αυτή έχει διατυπωθεί στην πολιτική διακήρυξη μεταξύ των Προέδρων της Κύπρου και της Ρωσίας, το Νοέμβριο του 2008, δεν έχει αλλάξει.Στη Διακήρυξη αναφέρεται ότι Ρωσία και Κύπρος επαναβεβαιώνουν την ανάγκη επίτευξης μιας συνολικής, δίκαιης και βιώσιμης διευθέτησης στην Κύπρο, στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου του 1977 και 1979. Γίνεται, επίσης, αναφορά στη «μετεξέλιξη του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας σε δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία, με μία κυριαρχία, μία υπηκοότητα και μια διεθνή προσωπικότητα, που θα ενσωματώνει την πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».Ερωτηθείς σχετικά ο πρέσβης της Ρωσίας στη Λευκωσία, τόνισε ότι οι συμφωνίες που υπεγράφησαν χθες μεταξύ της χώρας του και της Τουρκίας δεν θα επηρεάσουν τις εγκάρδιες και στενές, όπως χαρακτήρισε τις σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας.Χαρακτηρίζοντας ως φυσιολογική την υπογραφή συμφωνιών μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας στους τομείς της οικονομίας και της ενέργειας, τους οποίους χαρακτήρισε «ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία», ο κ. Σούμσκι είπε χαρακτηριστικά ότι «δεν πιστεύω ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ των σχέσεων της Ρωσίας και της Τουρκίας, και τις πολύ εγκάρδιες και στενές σχέσεις της Ρωσίας με την Κύπρο, και την προσέγγισή μας σε ένα διεθνές ζήτημα που είναι η λύση του κυπριακού προβλήματος».Πρόσθεσε ότι θέματα οικονομίας και ενέργειας και το Κυπριακό είναι «πολύ απόμακρα ζητήματα».Ερωτηθείς για την αναφορά του τουρκικού πρακτορείου Ανατολή, ότι στις συμφωνίες που υπεγράφησαν χθες στην Άγκυρα περιλαμβάνεται συμφωνία για επέκταση του συμβολαίου για πώληση ρωσικού φυσικού αερίου στην Τουρκία, κάτω από συγκεκριμένους όρους και για επέκταση του αγωγού «Blue Stream» για μεταφορά αερίου «σε τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, του Ισραήλ, του Λιβάνου και της Συρίας», ο κ. Σούμσκι διαβεβαίωσε πως όταν ολοκληρωθούν οι οικονομικές και τεχνικές πτυχές του όλου προγράμματος για την κατασκευή του «Blue Stream 2», που θα φτάνει μέχρι τη Μέση Ανατολή, «η λύση του κυπριακού προβλήματος θα είναι εκεί». «Δεν μιλάμε για ένα ή δύο χρόνια, είναι μια προοπτική τριών μέχρι πέντε χρόνων», είπε και υπέδειξε ότι ο πρωτόκολλο που υπεγράφη αφορά τη διακήρυξη προθέσεων.Επεσήμανε, εξάλλου, ότι όπως ο ίδιος γνωρίζει, δεν έγιναν διαπραγματεύσεις για μεταφορά αερίου με τη Συρία, το Ισραήλ, το Λίβανο και την κυπριακή κυβέρνηση. Υπενθύμισε ότι έγιναν συζητήσεις με την κυπριακή κυβέρνηση για παροχή υγροποιημένου αερίου στην Κύπρο, υπό το φως των περιορισμών και προστίμων που επιβάλλει η ΕΕ στις εκπομπές ρύπων από τη χρήση πετρελαίων για παραγωγή ενέργειας. «Η αρχική μου αντίδραση θα ήταν πολύ θετική αν ξεκινούσαμε διαπραγματεύσεις και έλθουμε στο συμπέρασμα ότι ένας αγωγός στην Κύπρο θα βοηθούσε και θα ήταν οικονομικά βιώσιμος, παρόλο που θα περνούσε από τουρκικό έδαφος», κατέληξε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου