Τα Κακά του Ασύδωτου Καπιταλισμού

Joseph E. Stiglitz- The Evils of Unregulated Capitalism

Published , 2011 by Al Jazeera

The Evils of Unregulated Capitalism

by Joseph E. Stiglitz

(Ελεύθερη Μετφ. Κ. Τσιαντής)

Μόλις πριν λίγα χρόνια, μια πανίσχυρη ιδεολογία - η λατρεία της ελεύθερης και ανεξέλεγκτης αγοράς - έφερε τον κόσμο στο χείλος του γκρεμού. Ακόμη και όταν μεσουρανούσε, στις αρχές της δεκαετίας του  '80 έως το 2007, ο ανεξέλεγκτος Αμερικανικός καπιταλισμός  αύξησε την υλική ευημερία μόνο για τους πιο πλούσιους  της  πιο πλούσιας  χώρας  του κόσμου.

Πράγματι, κατά τη διάρκεια αυτής της 30-ετιας όπου θέριεψε και επικράτησε αυτή η ιδεολογία, οι περισσότεροι Αμερικανοί είδαν τα εισόδημά τους να μειώνονται  ή να παραμένουν  στάσιμα  από  χρόνο με το χρόνο.

Επιπλέον, η  αύξηση του ΑΕΠ  των Ηνωμένων Πολιτειών δεν ήταν οικονομικά βιώσιμη. Με τόσο μεγάλο μέρος του αμερικανικού εθνικού προϊόντος να πηγαίνει  σε τόσο λίγους, συνεχής ανάπτυξη  ήταν δυνατή μόνο σε καθεστώς κατανάλωσης  που χρηματοδοτείτο από ένα υπέρμετρο δανεισμό.
Ήμουν ανάμεσα σε εκείνους που ήλπιζαν, με κάποιο τρόπο, ότι η οικονομική κρίση θα μπορούσε να διδάξει στους Αμερικανούς (και άλλους) ένα μάθημα όσον αφορά  την ανάγκη για μεγαλύτερη ισότητα, εντονότερη  ρύθμιση (των αγορών), και μια καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στην αγορά και την κυβέρνηση. Αλλοίμονο, αυτό δεν συνέβη. Αντίθετα, μια αναβίωση των δεξιών οικονομικών, που οδηγείται, όπως πάντα, από την  ιδεολογία [της ελεύθερης αγοράς] και τα συναφή συμφέροντα, άλλη μια φορά απειλεί την παγκόσμια οικονομία - ή τουλάχιστον τις οικονομίες της Ευρώπης και της Αμερικής, όπου αυτές οι ιδέες συνεχίζουν να ακμάζουν........................... Στις ΗΠΑ, αυτή η δεξιά αναβίωση, της οποίας οι υποστηρικτές επιδιώκουν προφανώς να ακυρώσουν τους βασικούς νόμους των μαθηματικών και των οικονομικών, απειλεί να εξαναγκάσει μια χρεοκοπία όσον αφορά το εθνικό χρέος. Εάν το Κογκρέσο ψηφίσει δαπάνες που υπερβαίνουν το εθνικό εισόδημα, τότε θα υπάρξει ένα έλλειμμα, και το έλλειμμα αυτό πρέπει να χρηματοδοτηθεί.

Αντί να γίνεται προσεκτική εξισορρόπηση των ωφελειών κάθε κυβερνητικού προγράμματος με τα αυξανόμενα κόστη φορολογίας που χρησιμοποιούνται για να χρηματοδοτήσουν αυτά τα οφέλη, η δεξιά επιδιώκει ένα βίαιο χτύπημα - μην επιτρέποντας στο εθνικό χρέος να αυξήσει τις αναπτυξιακές δαπάνες που περιορίζονται στους φόρους.

Αυτό αφήνει ανοικτό το θέμα για το ποιές δαπάνες παίρνουν την προτεραιότητα. Και εάν την προτεραιότητα αυτή δεν την έχουν οι δαπάνες για την αποπληρωμή των τόκων του εθνικού χρέους, μια χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη. Επιπλέον, το να περικόψουμε τώρα δαπάνες, εν μέσω της εξελισσόμενης κρίσης που επιφέρει η ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς, θα προανήγγειλε απλά αναπόφευκτα την ύφεση.

Μια δεκαετία πριν, στη μέση του κύκλου της οικονομικής άνθισης, οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν ένα πλεόνασμα τόσο μεγάλο που μπορούσε να εξαλείψει το εθνικό χρέος. Αλλά τι συνέβη;
Οι υπερβολικά υψηλού κόστους φορολογικές περικοπές και οι πόλεμοι, μια σημαντική ύφεση, και οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης που πετούσαν στα ύψη (εν μέρει εξαιτίας της δέσμευσης της διοίκησης George W Bush να αφήσει τις εταιρείες φαρμάκου ελεύθερες στο να ορίζουν τις τιμές) θέτοντας ακόμη και τα κυβερνητικά χρήματα σε κίνδυνο, γρήγορα μετασχημάτισαν ένα τεράστιο πλεόνασμα στα ελλείμματα που καταγράφονται εν καιρώ ειρήνης.

Οι θεραπείες στο αμερικανικό έλλειμμα προκύπτουν αμέσως από αυτή τη διάγνωση: να επιστρέψει η Αμερική ξανά στη δουλειά ενεργοποιώντας την οικονομία, να δοθεί τέλος στους ανόητους πολέμους, να περιορίσει τις στρατιωτικές δαπάνες και το κόστος περίθαλψης, να αυξηθούν οι φόροι, τουλάχιστον για τους πολύ πλούσιους.

Αλλά η δεξιά δεν έχει καμιά τέτοια πρόθεση. Αντ' αυτού ωθεί για ακόμα περισσότερες φορολογικές περικοπές όσον αφορά τις εταιρίες και τους πλούσιους, μαζί με περικοπές δαπανών στις επενδύσεις και την κοινωνική προστασία, οι οποίες βάζουν το μέλλον της αμερικανικής οικονομίας σε κίνδυνο και τεμαχίζουν τα όποια υπολείμματα του κοινωνικού συμβολαίου.


Εν τω μεταξύ, ο αμερικανικός οικονομικός τομέας έχει πιέσει σκληρά ο ίδιος προκειμένου να απελευθερωθεί από κανονισμούς, έτσι ώστε να μπορεί να επιστρέψει στους καταστροφικά ανεξέλεγκτους τρόπους του παρελθόντος.

Αλλά τα θέματα είναι ελάχιστα καλύτερα στην Ευρώπη. Καθώς η Ελλάδα και άλλες χώρες αντιμετωπίζουν κρίσεις, η ιατρική της θεραπείας τους είναι απλώς φθοροποιά προγράμματα λιτότητας και ιδιωτικοποιήσεων, οι οποίες το μόνο που κάνουν είναι να αφήσουν τις χώρες που τις υιοθετούν να γίνουν περισσότερο φτωχές και τρωτές.
Αυτή η ιατρική απέτυχε στην ανατολική Ασία, τη Λατινική Αμερική, και αλλού, και θα αποτύχει επίσης και στην Ευρώπη όπου νάναι. Πράγματι, έχει αποτύχει ήδη στην Ιρλανδία, τη Λετονία, και την Ελλάδα.

Υπάρχει μια εναλλακτική λύση: μια στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης που υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το διεθνές νομισματικό Ταμείο. Η ανάπτυξη θα αποκαθιστούσε την εμπιστοσύνη στο ότι η Ελλάδα μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη της, αναγκάζοντας τα επιτόκια να πέσουν και αφήνοντας περισσότερα περιθώρια για περαιτέρω ανάπτυξη- διάχυση των επενδύσεων.
Η ανάπτυξη η ίδια αυξάνει τα φορολογικά έσοδα και μειώνει την ανάγκη για κοινωνικές δαπάνες, όπως τα επιδόματα ανεργίας. Και η εμπιστοσύνη που το γεγονός αυτό προκαλεί οδηγεί σε περαιτέρω ανάπτυξη.

Δυστυχώς, οι χρηματιστικές αγορές και οι δεξιοί οικονομολόγοι έχουν πάει το πρόβλημα ακριβώς προς τα πίσω: θεωρούν ότι η λιτότητα παράγει εμπιστοσύνη, και ότι η εμπιστοσύνη θα παράξει ανάπτυξη. Αλλά η λιτότητα υπονομεύει την ανάπτυξη, επιδεινώνοντας τα κυβερνητικά φορολογικά έσοδα, ή τουλάχιστον παράγοντας λιγότερη βελτίωση απ΄ότι η ίδια υπόσχεται. Και στις δύο εκτιμήσεις, η εμπιστοσύνη υπονομεύεται, και μια προς τα κάτω σπείρα επιδείνωσης τίθεται σε κίνηση.

Χρειαζόμαστε όντως ένα ακόμα δαπανηρό πείραμα με ιδέες που έχουν επανειλημμένα αποτύχει; Ίσως δεν θάπρεπε, αλλά όλο και περισσότερο φαίνεται ότι θα πρέπει ωστόσο να επιμείνουμε για έναν άλλο δρόμο.
Μια αποτυχία είτε της Ευρώπης είτε των ΗΠΑ στο να επιστρέψουν στην εύρωστη ανάπτυξη θα ήταν κακό για την παγκόσμια οικονομία. Μια αποτυχία και στις δύο θα ήταν καταστρεπτική - ακόμα και εάν οι κύριες αναδυόμενες χώρες των αγορών έχουν επιτύχει την αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη.


Published on Sunday, July 10, 2011 by Al Jazeera

The Evils of Unregulated Capitalism

by Joseph E. Stiglitz
Just a few years ago, a powerful ideology - the belief in free and unfettered markets - brought the world to the brink of ruin. Even in its hey-day, from the early 1980s until 2007, US-style deregulated capitalism brought greater material well-being only to the very richest in the richest country of the world.
Indeed, over the course of this ideology's 30-year ascendance, most Americans saw their incomes decline or stagnate year after year.
Moreover, output growth in the United States was not economically sustainable. With so much of US national income going to so few, growth could continue only through consumption financed by a mounting pile of debt.
I was among those who hoped that, somehow, the financial crisis would teach Americans (and others) a lesson about the need for greater equality, stronger regulation, and a better balance between the market and government.
Alas, that has not been the case.
On the contrary, a resurgence of right-wing economics, driven, as always, by ideology and special interests, once again threatens the global economy - or at least the economies of Europe and America, where these ideas continue to flourish.
In the US, this right-wing resurgence, whose adherents evidently seek to repeal the basic laws of mathematics and economics, is threatening to force a default on the national debt. If Congress mandates expenditures that exceed revenues, there will be a deficit, and that deficit has to be financed.
Rather than carefully balancing the benefits of each government expenditure program with the costs of raising taxes to finance those benefits, the right seeks to use a sledgehammer - not allowing the national debt to increase forces expenditures to be limited to taxes.
This leaves open the question of which expenditures get priority - and if expenditures to pay interest on the national debt do not, a default is inevitable. Moreover, to cut back expenditures now, in the midst of an ongoing crisis brought on by free-market ideology, would inevitably simply prolong the downturn.
A decade ago, in the midst of an economic boom, the US faced a surplus so large that it threatened to eliminate the national debt.
So what happened?
Unaffordable tax cuts and wars, a major recession, and soaring health-care costs - fueled in part by the commitment of George W Bush's administration to giving drug companies free rein in setting prices, even with government money at stake - quickly transformed a huge surplus into record peacetime deficits.
The remedies to the US deficit follow immediately from this diagnosis: put America back to work by stimulating the economy; end the mindless wars; rein in military and drug costs; and raise taxes, at least on the very rich.
But the right will have none of this, and instead is pushing for even more tax cuts for corporations and the wealthy, together with expenditure cuts in investments and social protection that put the future of the US economy in peril and that shred what remains of the social contract.
Meanwhile, the US financial sector has been lobbying hard to free itself of regulations, so that it can return to its previous, disastrously carefree, ways.
But matters are little better in Europe. As Greece and others face crises, the medicine du jour is simply timeworn austerity packages and privatization, which will merely leave the countries that embrace them poorer and more vulnerable. This medicine failed in East Asia, Latin America, and elsewhere, and it will fail in Europe this time around, too. Indeed, it has already failed in Ireland, Latvia, and Greece.
There is an alternative: an economic-growth strategy supported by the European Union and the International Monetary Fund. Growth would restore confidence that Greece could repay its debts, causing interest rates to fall and leaving more fiscal room for further growth-enhancing investments.
Growth itself increases tax revenues and reduces the need for social expenditures, such as unemployment benefits. And the confidence that this engenders leads to still further growth.
Regrettably, the financial markets and right-wing economists have gotten the problem exactly backwards: they believe that austerity produces confidence, and that confidence will produce growth. But austerity undermines growth, worsening the government's fiscal position, or at least yielding less improvement than austerity's advocates promise. On both counts, confidence is undermined, and a downward spiral is set in motion.
Do we really need another costly experiment with ideas that have failed repeatedly? We shouldn't, but increasingly it appears that we will have to endure another one nonetheless.
A failure of either Europe or the US to return to robust growth would be bad for the global economy. A failure in both would be disastrous - even if the major emerging-market countries have attained self-sustaining growth.
© 2011 Joseph E. Stiglitz

Joseph E. Stiglitz is University Professor at Columbia University. Among many books, he is the author of Globalization and Its Discontents. He received the Nobel Prize in Economics in 2001 for research on the economics of information. He is the co-author, with Linda Bilmes, of The Three Trillion Dollar War: The True Costs of the Iraq Conflict. His most recent book is Free Fall: America, Free Markets, and the Sinking of the World Economy.
heltios-economy.blogspot