Οι δέκα μύθοι της Ευρώπης

Δημοκρατικό έλλειμμα: μικρότερο από ότι νομίζετε  των Ρέινιερ Μπίγμαν και Γιάσα Λανγκ

The democratic deficit-smaller than you think ©De Groene Amsterdammer Το αχρείο δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρώπης! Ένα αδύναμο «ευρωπαϊκό κοινοβούλιο» (ΕΚ) χωρίς νομιμοποίηση, ένα «ευρωπαϊκό συμβούλιο» αδιαφανές και που δεν λογοδοτεί πουθενά και Ευρωπαίοι επίτροποι που δεν απολύονται ό,τι κι αν κάνουν. Για τους αντιευρωπαϊστές, αυτά είναι ισχυρά επιχειρήματα υπέρ της αντίθεσής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ενώ για τους ευρωπαϊστές επιτάσσουν την περαιτέρω ενοποίησή της. Αλλά κατά πόσο υπάρχει πράγματι δημοκρατικό έλλειμμα; Κι αν υπάρχει, πόσο μεγάλο είναι; Κοντολογίς: η ευρωπαϊκή δημοκρατία είναι έμμεση δημοκρατία. Δεν είναι σαν αυτές που έχουμε συνηθίσει, είναι όντως διαφορετική. Αλλά αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά πως η Ευρώπη είναι αντιδημοκρατική. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συνολικά φυσικά και δεν λειτουργεί σαν ένα ενιαίο κράτος, με ένα κοινοβούλιο που ελέγχει την κυβέρνηση. Λειτουργεί ως ένας χώρος συνεργασίας 27 εθνικών δημοκρατιών και ως μια ψηφίδα της δημοκρατίας στην Ευρώπη», εξηγεί ο Λουκ Βαν Μίντελαρ (Luuk van Middelaar), συγγραφέας του βιβλίου «η μετάβαση στην Ευρώπη» και μέλους του γραφείου του προέδρου της ΕΕ Χέρμαν Φαν Ρομπάι (Herman Van Rompuy).

 .......................1Εν πολλοίς η κριτική βρίσκει έδαφος να αναπτυχθεί στη δομή της Ευρώπης. Ενώ είναι αληθές πως το ΕΚ διαθέτει εκτεταμένες αρμοδιότητες και συμμετέχει στη διαδικασία λήψης απόφασης σχεδόν κάθε νόμου, είναι επίσης αληθές πως δεν λειτουργεί όπως τα εθνικά κοινοβούλια και δεν μπορεί να παύσει τους υπουργούς της κυβέρνησης της χώρας του. Αλλά από την άλλη, η «ευρωπαϊκή επιτροπή» (Κομισιόν) δεν είναι ακριβώς κυβέρνηση, αλλά μια απολιτική συλλογικότητα που απαρτίζεται από τεχνοκράτες που εργάζονται υπό την διοίκηση διορισμένων επιτρόπων. Αλλά θα ήταν άραγε επιθυμητό, ρωτούν οι ειδήμονες, να είναι πράγματι διαφορετική; Θα θέλαμε πράγματι μια πανευρωπαϊκή κυβέρνηση; Όχι, επ' ουδενί! Είδατε;

Πράγμα που εξηγεί γιατί τα πράγματα διευθετούνται εμμέσως. Το συμβούλιο των υπουργών, που λαμβάνει και τις σημαντικές αποφάσεις, λογοδοτεί, στα εθνικά κοινοβούλια. Οπότε μπορεί να μην υπάρχει πανευρωπαϊκή εκπροσώπηση, αλλά υπάρχουν εθνικοί έλεγχοι, πράγμα που τουλάχιστο θεωρητικά ταιριάζει καλύτερα στην φύση της Ευρώπης.

Φυσικά μπορούμε πάντοτε να κάνουμε κριτική. Το γεγονός πως το αιρετό ΕΚ εξαναγκάζεται να συνεργάζεται με ένα συμβούλιο υπουργών 27 κυβερνήσεων, λογικά σημαίνει πως η λήψη απόφασης είναι χρονοβόρα. «Οι αποφάσεις δεν "λαμβάνονται" ακριβώς· μάλλον "διαμορφώνονται"», όπως λέει ο Σεμπάστιαν Πρίνσεν (Sebastiaan Princen), καθηγητής πανεπιστημίου στη διοίκηση της Ευρώπης. Αυτό καθιστά δυσχερέστερη την άσκηση ελέγχου. Το χειρότερο είναι πως ο άμεσος έλεγχος των πολιτών «χάνεται» στις δαιδαλώδεις διαδρομές της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων. Παράλληλα, ως σήμερα τα αποτελέσματα των εθνικών εκλογών ελάχιστα επηρεάζουν τις αποφάσεις των Βρυξελλών. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει, στο βαθμό που η «Ευρώπη» θα απασχολεί την εθνική πολιτική ζωή.

Αλλά ο μύθος του «δημοκρατικού ελλείμματος» της Ευρώπης τροφοδοτείται κυρίως από την αδυναμία του ΕΚ και την ελλειμματική διαφάνεια στη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμών, ζητήματα πάντως που συν τω χρόνω έχουν αντιμετωπιστεί σε μεγάλο βαθμό. «Το πραγματικό δημοκρατικό έλλειμμα σήμερα θα το βρείτε μάλλον στα εθνικά κοινοβούλια» λέγει ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης Ρίνους Βαν Σέντελεν (Rinus van Schendelen). «Απέτυχαν να ανταποκριθούν στον προϊόντα εξευρωπαϊσμό». Με άλλα λόγια: το περίφημο «δημοκρατικό έλλειμμα» θα ήταν πολύ μικρότερο αν τα εθνικά κοινοβούλια ασκούσαν αξιοπρεπώς τον ελεγκτικό τους ρόλο.

---

Οι Reinier Bijman και Yasha Lange εργάζονται στην ολλανδική εβδομαδιαία εφημερίδα «ντε γκρόνε Αμστερντάμερ»

 πηγη ppol2