H απόρρητη ιστορία του Αιγαίου

Τα πετρέλαια στο Αιγαίο και ο Αμερικανικός έλεγχος

Α. Το βιβλίο με λίγα λόγια

Λίγο έξω από τα χωρικά ύδατα της Θάσου και αδιαμφισβήτητα εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σύμφωνα με άκρως απόρρητα αμερικανικά έγγραφα τα οποία ήρθαν στα χέρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών το διάστημα 1991- 1993 και παρουσιάζονται αυτούσια και για πρώτη φορά από τις εκδόσεις «Το Ποντίκι» στο βιβλίο, «H απόρρητη ιστορία του Αιγαίου», υπάρχει ένα δισεκατομμύριο (1.000.000.000) βαρέλια πετρέλαιο.

Το τεράστιο αυτό κοίτασμα δεν αξιοποιείται από την Ελλάδα, καθώς οι γείτονες Τούρκοι αμφισβητούν με απειλές πολέμου την κυριότητα του οικοπέδου. Οι «ουδέτεροι»… φίλοι και «σύμμαχοι» Αμερικανοί αναλαμβάνουν αυτόκλητοι να προωθήσουν ένα σχέδιο συνεκμετάλλευσης θέτοντας, τελικά, ολόκληρη την περιοχή του Αιγαίου υπό τον έλεγχό τους πουλώντας ταυτόχρονα την εξοπλιστική τους πραμάτεια και στους δυο αντιμαχόμενους οι οποίοι ξοδεύουν μέχρι χρεοκοπίας…

Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η ιστορία των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας – ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτήν την υπόθεση — πολιτικής, οικονομικής και στρατηγικής– χρεοκοπίας, αφηγείται με την παράθεση της μυστικής αμερικανικής διπλωματικής αλληλογραφίας το βιβλίο του Δημήτρη Μηλάκα «H απόρρητη ιστορία του Αιγαίου»

Β. τα έγγραφα................. 1 Το βασικό υλικό και ο σκελετός της ιστορίας που αναπτύσσεται στο βιβλίο είναι το προϊόν μιας επιτυχημένης (!) ελληνικής κατασκοπευτικής δραστηριότητας εις βάρος των ΗΠΑ, την οποία μάλιστα ο κατάσκοπος Στίβεν Λάλας πλήρωσε με δεκαπέντε χρόνια εγκλεισμού σε αμερικανικές φυλακές.

Ο Λάλας, τεχνικός επικοινωνιών του StateDepartment, υπήρξε για περισσότερο από δέκα χρόνια ένας άκρως αποδοτικός πληροφοριοδότης των ελληνικών κυβερνήσεων για τις διαθέσεις και τις κινήσεις της Ουάσιγκτον. Τον Δεκέμβριο του 1990 ο Λάλας τοποθετήθηκε στη Μονάδα Επικοινωνίας Προγραμμάτων (ΜΕΠ) της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα και άρχισε να παραδίδει στην ΕΥΠ άκρως απόρρητα αμερικανικά έγγραφα. Όπως προέκυψε από την έρευνα των Αμερικανών, την τριετία 1991-1993 ο Λάλας έδωσε συνολικά 240 απόρρητα έγγραφα στην ελληνική πλευρά. Τα σημαντικότερα από αυτά, μεταφρασμένα από την Ελληνική Υπηρεσία Πληροφοριών, μαζί με κάποια ακόμη «άκρως απόρρητα» έγγραφα από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών «διατρέχουν» ως σκελετός τα κεφάλαια (και την ιστορία) αυτού του βιβλίου.

Γ. Το αμερικανικό σχέδιο συνεκμετάλλευσης

Στα μέσα Απριλίου του 1991 ο τότε Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα (Μ. Sotirhos) συναντάται με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και του παρουσιάζει το σχέδιο της Ουάσιγκτον για την ελληνοτουρκική (συν)εκμετάλλευση των πετρελαίων του Αιγαίου. Το αμερικανικό σχέδιο βασίζεται στη βεβαιότητα ότι στα 8 μίλια ανατολικά από τις ακτές της Θάσου υπάρχουν 1.000.000.000 βαρέλια πετρελαίου το οποίο με τιμές 1990 θα απέφερε έσοδα στην Ελλάδα 10.000.000.000 δολάρια, ποσό που τότε αντιστοιχούσε στο μισό ελληνικό χρέος!

Ακολουθεί τμήμα της αναφοράς της Αμερικανικής πρεσβείας προς το Αμερικανικό υπουργείο εξωτερικών για τα αποτελέσματα της συνάντηση του Πρεσβευτή Sotirhos με τον Ελληνα πρωθυπουργό.

Πράσινο φως από την Αθήνα

Αριθ. 1890/21.4.91

Περίληψη: Κατά την επίσκεψή του στις 16 Απριλίου 1991 στον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη, ο ΠρέσβηςΣωτήρχος έθιξε το θέμα δυνατότητας μίας ελληνο-τουρκικής συμφωνίας που θα επέτρεπε την εκμετάλλευση του θαλάσσιου βυθού (seabed) του Αιγαίου, σύμφωνα με τις οδηγίες σας.

Ο Μητσοτάκης έδωσε πράσινο φως να θίξουμε την ιδέα με έναν αθόρυβο, ουδέτερο τρόπο (in a quiet,neutral way) στην τουρκική Κυβέρνηση στην Άγκυρα. Πρότεινε (he suggested) τη διερεύνηση για επίτευξη (exploring the feasibility) μιας συμφωνίας που θα επέτρεπε και στις δύο χώρες την εκμετάλλευση του θαλάσσιου βυθού (seabed) του Αιγαίου σε «μη αμφισβητούμενες περιοχές» («non-disputed areas») σαν ένα μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης (as a confidence building measure). Ένα Σύμφωνο Μη Επιθέσεως¹ (a NonAggression Pact), βασισμένο προσεκτικά στο status quo του Αιγαίου, θα αποτελούσε ένα άλλο μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Ο Μητσοτάκης φαντάσθηκε (mused) ότι θα μπορούσε να υπογράψει τέτοιες συμφωνίες κατά τη διάρκεια μίας επίσκεψης στην Άγκυρα. (Τέλος Περίληψης).

Κείμενο Κατά την επίσκεψη στον Πρωθυπουργό, στις 16 Απριλίου, ο Πρέσβης (Σωτήρχος) έθιξε το θέμα (εξ)ερεύνησης για πετρέλαιο (petroleum exploration) στο Βόρειο Αιγαίο, σύμφωνα με τις οδηγίες σας. Τόνισε (ο Πρέσβης) ότι, παρόλα τα σοβαρά πολιτικά προβλήματα που συνδέονται με γεωτρήσεις (associated with drilling) Ανατολικά της Θάσου, η εξεύρεση μίας λύσης θα ωφελούσε και την Ελλάδα και τις ξένες εταιρείες οι οποίες είναι πεπεισμένες ότι υπάρχουν εκεί αποθέματα πετρελαίου.

Όταν ανέφερε έναν υπολογισμό, σύμφωνα με τον οποίο μέχρι 10 δισεκατομμύρια δολάρια² έσοδα θα εισέρρεαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της ζωής του προγράμματος (over the life of the project) από γεωτρήσεις σ’ αυτήν την περιοχή, ο Πρωθυπουργός άρχισε να παίζει τις χάντρες του κομπολογιού του (μία συνήθεια που προσέξαμε ότι έχει όταν μιλάει για πράγματα ουσιώδη – a trait we have noticed whenis talking substance).

● Ο Πρέσβης είπε ότι θίγει το θέμα του πετρελαίου του Αιγαίου σαν ένα ρεαλιστικής προσέγγισης ζήτημα (as a pragmatic matter), παρά σαν μία πρωτοβουλία της Κυβέρνησης των ΗΠΑ (rather than an USGinitiative). Μία λύση που θα επέτρεπε ν’ αρχίσουν γεωτρήσεις στο Αιγαίο θα μπορούσε ν’ αποτελέσει ένα θετικό μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Θα θέλαμε την αντικειμενική γνώμη (candid opinion) του Πρωθυπουργού πάνω σ’ αυτή την ιδέα. Εάν η ελληνική Κυβέρνηση το επιθυμούσε, η Κυβέρνηση των ΗΠΑ θα ενημέρωνε ιδιωτικά την Τουρκία για το θέμα αυτό (would sound out Turkey privately on this issue). Εάν υπάρξει μία θετική ανταπόκριση από την τουρκική Κυβέρνηση, η Ελλάδα και η Τουρκία θα μπορούσαν να εργασθούν πάνω σ’ αυτό (pursue it) απ’ ευθείας (directly).

Δ. Το παιχνίδι στο Αιγαίο σήμερα

Τα ντοκουμέντα που αυτούσια παρουσιάζονται στις σελίδες του βιβλίου , όπως θα αντιληφθεί ο αναγνώστης, δεν έχουν μόνο ιστορική αξία, καθώς τα ζητήματα στα οποία αναφέρονται δεν παραμένουν απλώς ανοιχτά, αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται στο επίκεντρο της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Μιας αντιπαράθεσης, η οποία –θα πρέπει να υπογραμμιστεί– εξελίσσεται εδώ και δεκαετίες υπό τη διαρκή αμερικανική εποπτεία.

Έχει, λοιπόν, ενδιαφέρον να μαθαίνουμε από πρώτο χέρι για το πώς οι ΗΠΑ διαχειρίζονται την περίπλοκη συμμαχία τους με την Ελλάδα και την Τουρκία με προφανή στόχο τη διαιώνιση του αμερικανικού ελέγχου στην περιοχή.

Με τη βοήθεια αυτών των εγγράφων, μπορεί κάποιος ευκολότερα να φωτίσει γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών—όπως για παράδειγμα την κρίση των Ιμίων της οποίας την εκδήλωση είχαν προβλέψει (!) οι Αμερικανοί 5 χρόνια πριν να ξεσπάσει!—και να κατανοήσει από πού ξεκίνησε και πού βρίσκεται σήμερα η αντιπαράθεση γύρω από τη διαχείριση των ενεργειακών πόρων όχι μόνο στο Αιγαίο, αλλά σε ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Επιπροσθέτως, σε μία περίοδο κατά την οποία η χρεοκοπημένη Ελλάδα ποδηγετείται με μνημόνια και νέες δανειακές συμβάσεις, με εκχωρημένη από τις κυβερνήσεις της την εθνική της κυριαρχία, τα ενδεχόμενα ενεργειακά της κοιτάσματα φαντάζουν ως ιδανικές εμπράγματες εγγυήσεις τις οποίες διεκδικούν οι κάθε λογής πιστωτές της.

 2