Τι κοινό έχουν η πετρελαιοκηλίδα που απλώνεται στις αμερικανικές ακτές με τη δημοσιονομική κρίση της Ελλάδας; Και οι δύο καταστροφές οφείλονται σε ανθρώπινα λάθη, ενώ και στις δύο περιπτώσεις στόχος ήταν το μεγάλο χρήμα. Ωστόσο, καθότι η BP καλείται να πληρώσει για τις ζημιές, οι κερδοσκόποι φαίνεται να τη γλιτώσουν. Πρόκειται για ένα ολέθριο λάθος.
Δύο κύματα με καταστροφικά φορτία φθάνουν αυτή την περίοδο σε διάφορες ακτές του κόσμου. Στον Κόλπο του Μεξικού, μια πετρελαιοκηλίδα απίστευτων διαστάσεων εισβάλλει στο προστατευόμενο φυσικό περιβάλλον της Λουιζιάνας, εκεί που εκχύνεται ο ποταμός Μισισιπής. Στην Ευρώπη, ένα νέο κύμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης σκεπάζει ολόκληρη την Ελλάδα, ενώ απειλεί και τα νότια τμήματα της Γηραιάς Ηπείρου.
Στις επηρεαζόμενες πολιτείες κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με τον στρατό και τον πρόεδρο να αναλαμβάνουν δράση. Στην Ευρώπη όμως η πολιτική ταλαντεύεται μεταξύ αγωνίας και πρωτοβουλιών, μεγεθύνοντας κατ' αυτό τον τρόπο το κύμα που θέτει σε κίνδυνο το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.
Και οι δύο καταστροφές είναι φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι. Δεν συνιστούν θεομηνία, όπως η έκρηξη του ηφαιστείου στην Ισλανδία. Για τις δύο καταστροφές πρέπει να ισχύει η αρχή της πρόκλησης ζημιάς. Όποιος ευθύνεται για την ατσαλιά, οφείλει να αναλάβει τον κόπο και το κόστος αποκατάστασής της.
Στην περίπτωση του πετρελαϊκού ολέθρου στις Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουμε να εφαρμόζεται αυτή η αρχή και κανένας δεν άσκησε κριτική. Οι ευθύνες αποδόθηκαν στον πετρελαιοκολοσσό BP, ο οποίος νοίκιαζε την εξέδρα που προκάλεσε την καταστροφή. Η BP ή μάλλον οι ασφαλιστικές εταιρείες που κάλυπταν τους κινδύνους θα πρέπει να πληρώσουν την αμερικανική ακτοφυλακή και τους εμπειρογνώμονες, οι οποίοι χρησιμοποιούν ό,τι έχουν στη διάθεσή τους προκειμένου να ανακόψουν την πετρελαιοκηλίδα. Αυτό υπογράμμισε για μια ακόμη φορά ο Μπάρακ Ομπάμα κατά την επίσκεψή του στην περιοχή.
Στην περίπτωση της Ελλάδας..... , η αρχή αυτή δεν έχει την ίδια αποτελεσματικότητα. Γιατί στο χρηματοοικονομικό περιβάλλον αμφισβητείται εκείνο που θεωρείται αυτονόητο για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος; Σίγουρα, η Ελλάδα και οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη ακολουθούσαν μια προβληματική δημοσιονομική πολιτική. Ζούσαν πέρα από τις δυνατότητές τους και εφάρμοζαν αριθμητικά κόλπα, παρόλο που είχαν αναλάβει συγκεκριμένες υποχρεώσεις όταν ζητούσαν να περιληφθούν στην Ευρωζώνη. Γι' αυτό, δικαίως η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη της Ευρωζώνης απαιτούν από τους παραβάτες να βάλουν τάξη στο σπίτι τους. Έτσι λειτουργεί η αρχή της πρόκλησης ζημιάς.Στοιχήματα όπως στις ιπποδρομίες
Οι αρχικές ευθύνες βρίσκονται στα κράτη με πρωτοπόρο την Ελλάδα, για να το διευκρινίσουμε, τα οποία γλίστρησαν ή αναμένεται να γλιστρήσουν στην κρίση εξαιτίας της οικονομικής κακοδιαχείρισης και της διαφθοράς. Γι' αυτό, κάθε ιδέα που προβάλλει την ανάγκη αυστηρότερου ελέγχου είναι ευπρόσδεκτη. Σε ακραίες περιπτώσεις πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να αφαιρεθεί η ψήφος από μια χώρα - μέλος της Ε.Ε., όταν τα δημόσια οικονομικά της δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια για σταθερότητα. Ευκταίο θα ήταν επίσης, αν σε τέτοιες περιπτώσεις που παρουσιάζονται κατ' επανάληψη περιορίζονται τα δικαιώματα κατάρτισης δημόσιων προϋπολογισμών που ασκεί μια χώρα υπό φυσιολογικές συνθήκες, με τις Βρυξέλλες να αποστέλλουν για παράδειγμα στα επηρεαζόμενα κράτη ένα επίτροπο λιτότητας ως επόπτη και σκιώδη υπουργό Οικονομικών.
Παράλληλα δεν αγνοούμε ότι οι κερδοσκόποι του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος έχουν στο στόχαστρό τους τις υπερχρεωμένες χώρες, εξαπολύοντας ένα θανάσιμο κυνηγητό. Όπως στις ιπποδρομίες στοιχημάτισαν ότι τα άλογα - ας επιχειρήσουμε να να τα συγκρίνουμε με την Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία, κ.ά. - θα καταρρεύσουν πριν φθάσουν στον τερματισμό. Στοιχημάτισαν ουσιαστικά σε βάρος του ευρώ.
Είναι ακόμα πιο επιβεβλημένο οι κερδισμένοι αυτού του παιγνιδιού να αναλάβουν ένα μερίδιο του κόστους για τη ζημιά που προκάλεσαν, παρά στην περίπτωση του πετρελαϊκού ολέθρου στον Κόλπο του Μεξικού. Σε αυτό δεν πρέπει να υπάρχουν πολιτικοί δισταγμοί. Και δεν πρέπει να σημειωθούν άλλες διαμάχες σε πολιτικό επίπεδο για το ποιος ενδεχομένως είχε υποδείξει από νωρίς ότι οι κερδοσκόποι έπρεπε να τεθούν ενώπιον των ευθυνών τους και ότι έπρεπε να επιβληθεί ειδικός φόρος στους παίκτες των χρηματαγορών.
Επειδή είναι δύσκολο να προβληθεί μια τέτοια απαίτηση, πρέπει να ακολουθηθεί μια συνεπής γραμμή, ώστε να μην επαναληφθεί κάτι τέτοιο. Οι χρηματοοικονομικοί παίκτες δηλαδή πρέπει να περιοριστούν. Το αδίστακτο «ας συνεχίσουμε έτσι» μετά την παρ' ολίγο κατάρρευση των αγορών πριν από δύο σχεδόν χρόνια αποτελεί την πηγή του κακού. Η πηγή αυτή πρέπει να σφραγιστεί επειγόντως, όπως η πετρελαιοπηγή στον Κόλπο του Μεξικού από την οποία εξακολουθούν να σημειώνονται διαρροές.
Πριν από ένα χρόνο περίπου η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκέλα Μέρκελ εμφανίστηκε μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο Νίκολα Σαρκοζί σε πομπώδη αίθουσα ξενοδοχείου στο Λονδίνο, εκφωνώντας μια μεγαλειώδη ομιλία. Είχε τονίσει τότε ότι η σύνοδος κορυφής των «20» στην βρετανική πρωτεύουσα όφειλε να προχωρήσει σε ρυθμίσεις των χρηματαγορών στη βάση μιας διεθνώς συμφωνημένης πολιτικής. Αυτό έγινε μετά την πρώτη έκρηξη στις χρηματοοικονομικές εξέδρες αυτού του κόσμου, κατά την οποία η Lehman άφησε την τελευταία πνοή της. Μέχρι σήμερα, σχεδόν τίποτε το συγκεκριμένο δεν έχει γίνει. Ούτε στο Λονδίνο κι ούτε στο Πίτσμπουργκ που διαδέχθηκε την πρώτη σύνοδο κορυφής.
Τώρα σημειώθηκε η δεύτερη έκρηξη. Αυτή τη φορά δεν καταρρέει μια τράπεζα, αλλά μια ολόκληρη χώρα - μέλος της Ευρωζώνης βρίσκεται στην άβυσσο και αλυσιδωτές αντιδράσεις τύπου ντόμινο δεν μπορούν πλέον να αποκλειστούν. Πώς γίνεται κάποιοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων να είναι τόσο ξεροκέφαλοι και να αντιστέκονται ακόμα στη αυστηρή ρύθμιση αυτών των άκρως επικίνδυνων χρηματοοικονομικών συναλλαγών; Μήπως υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι το μέγεθος από μόνο του ή η καλύτερη επίγνωση των πραγμάτων που συμβαίνουν στο χρηματοπιστωτικό τομέα, τον προστατεύουν καλύτερα από άλλους; Κάτι τέτοιο θα ήταν αφελές. Οι επιπτώσεις μπορούν χτυπήσουν οποιονδήποτε.
«Συστημική» σημασία; Αυτό το επιχείρημα δεν ευσταθεί!
Απομένει το επιχείρημα ότι αν οι τράπεζες καταστούν υπεύθυνες ένεκα της ελληνικής κρίσης, τότε θα κινδύνευαν κι αυτές με κατάρρευση. Αυτό το επιχείρημα ισχύει μόνο για την έκτακτη βοήθεια που θα παρασχεθεί τώρα στην Ελλάδα και σαν τέτοιο μπορεί να ληφθεί υπόψη. Ωστόσο πρόκειται για μια συνεισφορά και όχι για αιμορραγία των τραπεζών. Άλλωστε θα έχουν και το δικό τους όφελος από τα χρήματα που θα διαθέσουν, τη στιγμή που αυτά σε τελική ανάλυση θα συμβάλουν στο να πάρουν πίσω τα χρήματα που έχουν δανείσει στην ελληνική κυβέρνηση.
Αυτό το επιχείρημα θα είχε βάση σε ό,τι ξεπερνά τα όρια της έκτακτης βοήθειας, αλλά όχι σε ό,τι αφορά την αυστηρότερη ρύθμιση των διεθνών χρηματαγορών. Εφόσον περιοριστούν όλοι οι παίκτες, οι κανόνες που αφορούν τον ανταγωνισμό θα είναι οι ίδιοι για όλους.
Γενικά ισχύει το εξής: Οι μεγάλες συναλλαγές δεν κρύβουν μόνο μεγάλες ευκαιρίες, αλλά και μεγάλους κινδύνους, τόσο στη θάλασσα όσο και στις χρηματαγορές. Με την καταβολή του αστρονομικού κόστους που προκύπτει από τον πετρελαϊκό όλεθρο, η BP θα αντιμετωπίσει πιθανότατα το ενδεχόμενο κατάρρευσης, το οποίο αντίκριζε πριν από 21 χρόνια κι ο ανταγωνιστής της Exxon μετά το καταστροφικό δυστύχημα δεξαμενόπλοιου στα ανοικτά της Αλάσκα.
Η πολιτική πρέπει να παρουσιάζεται το ίδιο ανελέητη όπως ο Αμερικανός πρόεδρος απέναντι στη BP. Όποιος φέρει έστω και μέρος της ευθύνης, οφείλει να πληρώσει, ακόμη και σε περίπτωση που τίθεται σε κίνδυνο η οικονομική του ύπαρξη. Δεν νοείται ότι αυτός που προκαλεί μια καταστροφή να συνεχίσει το «business as usual», επικαλούμενος τη «συστημική» σημασία του, ενώ οι κυβερνήσεις σε αυτό τον κόσμο καλούνται να αποκαταστήσουν τις ζημιές.
ΠΗΓΗ: Der Spiegel
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου