Γιατί πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν πανηγυρίζουμε το Όχι της Κύπρου

Η κύρια απαίτηση της “βουλευτικής ανταρσίας” αυτής της εβδoμάδας ήταν να παραμείνει η Κύπρος ένας offshore φορολογικός παράδεισος.

Του Νίκου Χρυσολωρά, άρθρο στη Guardian

Κύπριοι διαμαρτύρονται έξω από τη βουλή στη Λευκωσία. Φωτογραφία:   Patrick Bazpatrick/AFP/Getty Images

Το δράμα που εξελίσσεται στην Κύπρο τις τελευταίες μέρες ήταν πραγματικά κάτι σουρεαλιστικό   Η άκρα αριστερά και οι Ευρωσκεπτικιστές αγαλλίασαν ταυτόχρονα μετην ψήφο του όχι από την κυπριακή βουλή σε μια συμφωνία η οποία θα εξασφάλιζε την χρηματοδότηση της ελλειμματικής οικονομίας από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ.

Η λεπτομέρεια, η οποία φαίνεται να τους διαφεύγει, είναι ότι οι Κύπριοι δεν απέρριψαν σκληρά μέτρα λιτότητας. Αυτά τα μέτρα είχαν ήδη συμφωνηθεί από την προηγούμενη – κομμουνιστική υποτίθεται – κυβέρνηση του νησιού, και είχαν εγκριθεί από την τωρινή κυβέρνηση. Δεν ήταν καν μια ανταρσία εναντίον ενός άνισου κουρέματος στις καταθέσεις. Η ευρωζώνη είχε ήδη σηματοδοτήσει τη συμφωνία της να σώσει τους μικρούς αποταμιευτές, με τον όρο ότι τα περιουσιακά στοιχεία, που ανήκουν σε ξένους ολιγάρχες και σε μεγιστάνες θα  κουρεύονταν κατά ένα σημαντικό 15,6%. ΕΣτην πραγματικότητα, ήταν η κυπριακή κυβέρνηση που απέρριψε αυτή την δυνατότητα, σε μια δραματική συνάντηση 10 ωρών των υπουργών οικονομίας της ευρωζώνης την τελευταία Παρασκευή, γιατί θα ζημίωνε το εκτεταμένο χρηματοπιστωτικό τομέα της χώρας. Έτσι η κύρια απαίτηση αυτής της “βουλευτικής ανταρσίας” ήταν να παραμείνει η Κύπρος ένας offshore παράδεισος. Σε αντάλλαγμα, η κυπριακή κυβέρνηση φάνηκε διατεθειμένη να προσφέρει τόσες πολλές παραχωρήσεις στη Μόσχα, έτσι ώστε πρακτικά να μετατραπεί η Κύπρος σε ρωσική περιοχή επιρροής.  Γιατί θα πρέπει κάποιος να πανηγυρίζει αυτή την εξέλιξη δεν είναι σαφές.

Στις Βρυξέλλες, εν τω μεταξύ, οι άνθρωποι που διευθύνουν την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου έδειξαν πάλι μια γελοιώδη έλλειψη ικανότητας. Πρώτα από όλα, κατέληξαν σε, και υπερασπίστηκαν μια συμφωνία η οποία παραβίαζε την ιερότητα των καταθέσεων ιδιωτών. Όταν τους επισημάνθηκαν οι καταστροφικές επιπτώσεις , άρχισαν να κατηγορούν ο ένας τον άλλο. Όταν αποφάσισαν να υποχωρήσουν ήταν ήδη πολύ αργά.

Είναι αλήθεια ότι η συμφωνία έφερε χάος όχι μόνο στην Κύπρο – μία μικρή χώρα, η οποία σύμφωνα με το Βερολίνο, δεν ήταν συστημικά σημαντική. Αλλά οι αγορές και οι άνθρωποι ξέρουν ότι την επόμενη φορά, που θα υπάρξει κρίση στην Ιταλία, την Ισπανία ή αλλού, η Ευρωζώνη είναι διατεθειμένη να διαβεί το Ρουβικώνα. Αυτή είναι μια καταστροφή αφάνταστου μεγέθους.

Όλα αυτά δεν έπρεπε να εκπλήσσουν κανένα που παρακολουθεί την φούσκα των Βρυξελλών.  Περιττό να πούμε ότι ο μόνος λόγος που ο Jeroen Dijsselbloem επιλέχθηκε να διοικήσει το πανίσχυρο Eurogroup (το συμβούλιο των υπουργών οικονομίας της ευρωζώνης), δεν ήταν η εξειδίκευση του, ούτε η υπουργική του εμπειρία, αλλά το γεγονός ότι ήταν Ολλάνδος. Όλες οι άλλες, πιο αξιόπιστες, επιλογές απορρίφθηκαν λόγω της εθνικότητας τους.

Και πώς θα μπορούσε η κυπριακή κρίση να επιλυθεί; Πρώτα από όλα δίνοντας περισσότερο χρόνο : δεν υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να ζητήσεις από ένα μικρό κράτος να παραδώσει το 30% του ΑΕΠ του προκαταβολικά μετρητοίς μέσα σε τρεις μέρες. Μια τέτοια εξωφρενική απαίτηση δεν είχε ξαναγίνει σε καμιά χώρα υπό διάσωση – γελοιοποίησε την φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση του νησιού. Δεύτερον δεν ήταν το δημόσιο χρέος του νησιού που ήταν μη βιώσιμο, αλλά αυτών των τραπεζών της χώρας. Και υπήρχε λύση σε αυτό : ξεκαθαρίζοντας μετόχους και μικρούς ομολογιούχους, και κάνοντας ένα κούρεμα σε μεγάλους ομολογιούχους, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα μπορούσε να αναλάβει τις κυπριακές τράπεζες. Θα μπορούσε μετά να τις συρρικνώσει σταδιακά και να τις οδηγήσει ένα μηχανισμό εκκαθάρισης, δίνοντας ταυτόχρονα στην Κύπρο το χρόνο να ρυθμίσει την βασισμένη στο χρηματοπιστωτικό τομέα οικονομία της. Αυτή η επιλογή υπάρχει θεωρητικά – αποφασίστηκε από μία ευρωπαϊκή συνάντηση κορυφής τον Ιούνιο – αλλά δεν υπάρχουν οι νομικές διαδικασίες για την εφαρμογή της, γιατί η Γερμανία άλλαξε γνώμη από τότε. Η Κύπρος θα μπορούσε, σε αντάλλαγμα για αυτό το διακανονισμό, να δεσμεύσει μελλοντικά της κέρδη από τα αποθέματα φυσικού αερίου και να τα προσφέρει ως εγγυήσεις, μαζί με ένα αυστηρό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής.

Δύο χρόνια πριν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσε να αποφασίσει να εγγυηθεί όλα τα κρατικά ομόλογα στην ευρωζώνη, όπως έκανε με το αποκαλούμενο πρόγραμμα “οριστικών χρηματικών συναλλαγών” τον τελευταίο Σεπτέμβριο, υποκείμενο στην εφαρμογή μίας πολιτικής σταθερότητας από τις χώρες δικαιούχους. Αντίθετα, το χρέος της Ελλάδας μεταφέρθηκε στους Ευρωπαίους φορολογούμενους, δημιουργώντας έχθρα ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης. Η χώρα οσυιαστικά πτώχευσε, δημιουργώντας έτσι αυξανόμενη ανασφάλεια σε όλη την ήπειρο.

Ένα πράγμα είναι σίγουρο: η ευρωζώνη, ένας φιλόδοξος παγκόσμιος παίχτης, προσφέρει ένα μεσογειακό φυλάκιο στρατηγικής σημασίας δώρο στους Ρώσους. Επαφίεται στη Μόσχα να αποφασίσει εάν θα το δεχτεί. Και ο Κύπριος δεν θα γελοιοποιήσει τις φιλοευρωπαϊκές ελίτ στην Ελλάδα και αλλού, γιατί θα το κάνει να φανεί σαν να υπήρχε μια ιδανική λύση, που απλά αγνοήθηκε από τις “μαριονέτες της Μέρκελ”. Τη στιγμή που θα γίνει αντιληπτό ότι  αυτή η εναλλακτική δεν είναι καθόλου ιδανική, θα είναι πλέον αργά.

Η ερώτηση παραμένει στο γιατί συνέβησαν όλα αυτά. Γιατί οι βόρειες ευρωπαϊκές χώρες συμπεριφέρονται σαν να έχουν βαλθεί να καταστρέψουν την ευρωζώνη, αντί να τη φτιάξουν;  Δεν πιστεύω σε μια διαβολική συνωμοσία στην καρδιά όλων αυτών,  αλλάφαίνεται ότι δρα ένας ασυνείδητος, απερίσκεπτος  ρατσισμός – το οποίο είναι εξίσου καταστροφικό. Η τωρινή  πολιτική συμπεριφορά υπονοεί ότι όλος ο πλούτος που έχει συσσωρευτεί στη βόρεια Ευρώπη είναι η δίκαιη ανταμοιβή της προτεσταντικής ηθικής της εργασίας, ενώ ο πλούτος που έχει συσσωρευτεί στο νότο είναι προϊόν διαφθοράς (Ελλάδα, Ιταλία), φορολογικής αποφυγής (Κύπρος) ή μη βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων (Ισπανία). Για αυτό ζητήθηκε από τις νότιες ευρωπαϊκές χώρες να αλλάξουν τα οικονομικά τους μοντέλα όχι μέσα από μια σταδιακή διαδικασία προσαρμογής, αλλά μέσα από ένα βίαιο σοκ.

Η άβολη αλήθεια βέβαια είναι ότι όχι πριν πολύ καιρό είχε χρεοκοπήσει σχεδόν η Φινλαδία, και υπάρχουν ακόμα αρκετά μεγάλοι άνθρωποι που θυμούνται το κούρεμα του Γερμανικού χρέους. “Οι καλύτεροι και πιο ξανθοί μας φίλοι” (όπως το έθεσε η Μαύρη Οχιά)στο βορρά θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι και στις δικές τους διασωθείσες τράπεζες, δεν έχουν πληρώσει τους φόρους τους όλοι οι καταθέτες.  Ακόμα πιο βασικό δεν υπάρχει ούτε μία ακαδημαϊκή μελέτη, που να δείχνει ότι η βόρεια Ευρώπη δεν έχει κερδίσει εξίσου από το ευρώ όσο ο νότος. Εάν οι πολιτικοί δεν αρχίσουν να το επικοινωνούν αυτό σύντομα,  τότε η ευρωζώνη όχι μόνο θα καταρρεύσει, αλλά θα επανέλθουν στη ζωή τα φαντάσματα του παρελθόντος.

Μετάφραση : La Scapigliata πηγη lascapigliata.