Στα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ, συχνά η κωμωδία συναντά την τραγωδία. Ίσως αυτό να είχε στο μυαλό του ο πρωθυπουργός της Κίνας, Γουέν Τζιαμπάο, όταν παρακολουθούσε τον Αμλετ στο θέατρο Stratford-upon-Avon της Αγγλίας στη διάρκεια της περιοδείας του στην Ευρώπη. Μπορεί να αναρωτιόταν, κατά τα λόγια του Αμλετ: «Να αγοράσει κανείς ή να μην αγοράσει;».
Ο Γουέν Τζιαμπάο στο ταξίδι του σε Βρετανία, Γερμανία και Ουγγαρία, προχώρησε σε αγορές, καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες πουλάνε μανιωδώς.
Πέρσι στη Βουλγαρία, ένας από τους υπουργούς του είχε πει χαριτολογώντας ότι «πάντα θα βρίσκεται κάποιος να μας κατηγορεί, είτε αγοράζουμε είτε όχι». Παρ' όλ' αυτά, στο ταξίδι του στη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ουγγαρία, ο Γουέν προχώρησε σε αγορές, καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες πουλάνε μανιωδώς.
Η περιοδεία του Γουέν περιλάμβανε κάποιες παράξενες εκπλήξεις. Στη Βουδαπέστη, ο Κινέζος πρωθυπουργός έπλεξε το εγκώμιο του Σαντόρ Πετόφι, ο οποίος έγγραψε τον 18ο αιώνα την ωδή προς την ελευθερία, η οποία θεωρείται εθνικός θησαυρός της Ουγγαρίας.
Ο αριστερών .................... πεποιθήσεων πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βιντόρ Ορμπάν, επαίνεσε την Κίνα επειδή υποτίθεται ότι συμπεριλαμβάνει τον Πετόφι στη σχολική διδακτική ύλη. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δύσκολα θα μπορούσε να συμβαίνει.
Στη διάρκεια μιας από τις διασημότερες ομιλίες του, στο ξέσπασμα της ουγγρικής επανάστασης κατά των Σοβιετικών το Φεβρουάριο 1917, ο Μάο καταδίκασε τη λεγόμενη «λέσχη του Πετόφι». Δήλωσε ότι αισθάνεται βαθιά θλίψη που οι κομμουνιστές της Ουγγαρίας «προφανώς δεν σκότωσαν κανέναν αντεπαναστάτη: εξ ού και το ουγγρικό ατύχημα», υποστηρίζοντας πλήρως τη βίαιη καταστολή της εξέγερσης από τους Σοβιετικούς.
«Οι Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν βγει στο κυνήγι ευκαιριών στην περιφέρεια της Ευρώπης, εκφράζοντας γενικώς και αορίστως στήριξη στο σύνολο της Ευρώπης».
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ο Όρμπαν, ο οποίος το 2000 δέχθηκε τον Δαλάι Λάμα, κατέφυγε σε έναν τόσο ανειλικρινή έπαινο -μάλιστα, μίλησε με ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση για την «ιστορική συμμαχία» της Ουγγαρίας με την Κίνα.
Η κυβέρνηση του Γουέν δεσμεύτηκε ότι οι κινεζικές τράπεζες θα χρηματοδοτήσουν τις ενδεχόμενες επενδύσεις ουγγρικών εταιρειών στην Κίνα με 1 δισ. ευρώ και υποσχέθηκε να αγοράσει απροσδιόριστη ποσότητα κρατικών ομολόγων της Ουγγαρίας. Σε αντίθεση με το 2000, στη φετινή επίσκεψη του Γουέν οι ουγγρικές αρχές κάλεσαν τους πρόσφυγες από το Θιβέτ για παρατεταμένους ελέγχους εξακρίβωσης ταυτότητας, ώστε ουσιαστικά να μην κυκλοφορούν οι Θιβετιανοί στους δρόμους.
Μάλιστα, παρότι η Ουγγαρία προέδρευε ακόμη της Ε.Ε. κατά την επίσκεψη του Γουέν, ο Όρμπαν δεν αναφέρθηκε καθόλου στην Ε.Ε., εκτός από εκστατικό εγκώμιο που έπλεξε για τις προοπτικές της χώρας του ως κέντρο διοικητικής μέριμνας και εμπορίου στη διακίνηση των κινεζικών αγαθών.
Το Λονδίνο διατήρησε χαμηλότερα τους τόνους κατά την επίσκεψη του Γουέν, ο οποίος εξέφρασε την αγανάκτησή του για την κριτική που δέχεται η χώρα του σε επίπεδο ανθρώπινων δικαιωμάτων, αποκαλώντας την Κίνα «δακτυλοδεικτούμενη», ενώ δήλωσε ότι ο κινεζικός λαός αξίζει μεγαλύτερο «σεβασμό».
Παρ' όλ' αυτά, υπεγράφησαν κάποιες συμφωνίες για εισαγωγή χοιρινού και κοτόπουλων από την Κίνα, καθώς και μια αμοιβαία συμφωνία για την προστασία των πάντα στο πλαίσιο της χρηματοδότησης ενός Bρετανού επενδυτή ενέργειας στην Κίνα. Προς τιμήν του, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον επισήμανε την ανάγκη «αμοιβαίας πρόσβασης στις ευρωπαϊκές και κινεζικές αγορές».
Παρ' όλ' αυτά, οι επισκέψεις του Γουέν στην Ουγγαρία και τη Βρετανία είχαν κάτι κοινό: και στις δύο περιπτώσεις, η Κίνα φάνηκε πρόθυμη να χρηματοδοτήσει βρετανικές και ουγγρικές εταιρείες που σκοπεύουν να επενδύσουν στην Κίνα. Πρόκειται για ένα καινούργιο δεδομένο. Μέχρι πολύ πρόσφατα, η Κίνα λάμβανε «αναπτυξιακά» δάνεια από την Ευρώπη. Συγκεκριμένα, το πολυτελές Terminal 3 του αεροδρομίου του Πεκίνου και οι επενδύσεις της Κίνας σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας χρηματοδοτήθηκαν με βάση ευρωπαϊκά δημόσια δάνεια δισεκατομμυρίων ευρώ.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η Κίνα έχει «αποφοιτήσει από τη σχολή» των φτωχών χωρών και έχει κατανοήσει την ανάγκη αυτού που οι Ευρωπαίοι αποκαλούν αμοιβαιότητα. Αυτό το καλοκαίρι, η Ε.Ε. θα επανεξετάσει τις συνεργασίες της με τις μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες -και πρωτίστως την Κίνα.
Επιπλέον, παρά την επίπληξη του Γουέν για την κριτική που δέχεται η Κίνα για το ιστορικό της στα ανθρώπινα δικαιώματα, το μήνυμα μπορεί τελικά να έχει περάσει ως έναν βαθμό. Στο ξεκίνημα της ευρωπαϊκής περιοδείας του Γουέν απελευθερώθηκαν δύο αντιφρονούντες του καθεστώτος, ο Αϊ Γέιγεϊ και ο Χου Τζια, που βρίσκονταν στη φυλακή.
Σίγουρα δεν θα πρέπει να υπερεκτιμηθεί η σημασία αυτής της κίνησης: ο Χου έπρεπε να εκτίσει ακόμη έξι μήνες από την παράξενη ποινή των 3,5 ετών, ενώ ο Αϊ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει νομική απειλή με την κατηγορία της «φοροδιαφυγής».
Βέβαια, δεν θα πρέπει και να υποτιμήσουμε τη σημασία αυτής της κίνησης. Η Κίνα έκανε πίσω σε αυτές τις πολύκροτες υποθέσεις. Μέχρι πρότινος, η Κίνα έδινε την εντύπωση ότι όσο μεγαλύτερη συμβολική αξία έχει μια υπόθεση τόσο πιο σκληρή είναι η επίσημη στάση της. Το Πεκίνο ξέρει ότι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη δεν έχει και την καλύτερη άποψη για την Κίνα και ότι αυτό μετράει όσο η οικονομική παρουσία της Κίνας ενισχύεται.
Ο λόγος της επίσκεψης του Γουέν στη Γερμανία, τον τελευταίο σταθμό της περιοδείας του, ήταν επιχειρηματικός. Στην Αεροπορική Έκθεση του Παρισιού, οι Κινέζοι αξιωματούχοι αρνήθηκαν να υπογράψουν συμβόλαιο με την Airbus -ένα είδος αντιποίνων για τα σχέδια της Ευρώπης να επιβάλει φόρο διοξειδίου του άνθρακα στις αεροπορικές μεταφορές. Στο Βερολίνο, όμως, τέσσερις ημέρες αργότερα, η Κίνα αγόρασε 88 αεροσκάφη Airbus (62 σύμφωνα με κινεζικές πηγές).
Η Γερμανίδα καγκελάριος, Ανγκελα Μέρκελ, δεν αναφέρθηκε επί της ουσίας στην πολιτική της Ευρώπης - ήταν μια αυστηρά διμερής συνάντηση. Οι Γερμανοί μίλησαν αόριστα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι Κινέζοι μίλησαν για την ενίσχυση της θέσης τους στην αγορά και την οικονομία.
Αν μη τι άλλο, η επίσκεψη του Γεν είναι ενδεικτική της κατάστασης στην οποία βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη. Για όσους δεν το γνωρίζουν, η περιφέρεια της Ευρώπης βρίσκεται σε καθεστώς σύγχυσης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι διατεθειμένη ακόμη και να πουλήσει την ψυχή της στο διάβολο εάν χρειαστεί.
Ταυτόχρονα, οι πρώην υπερδυνάμεις της Ευρώπης πολεμούν την αναδυόμενη κυριαρχία της Κίνας σε διεθνές επίπεδο, την οποία η Ευρώπη μπορεί να αντικρούσει μόνο μέσω της ισχυρότερης ενοποίησης -ένας στόχος για τον οποίο δεν φαίνεται να είναι αποφασισμένη προς το παρόν. Πράγματι, η Γερμανία σήμερα νιώθει Ευρωπαία μόνο στο βαθμό που η Ευρώπη προάγει τα συμφέροντα της Γερμανίας.
Η Κίνα, εν τω μεταξύ, είναι σε θέση να υιοθετήσει μια σύγχρονη έκδοση της στρατηγικής του Μάο για «περικύκλωση των πόλεων από την περιφέρεια». Οι Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν βγει στο κυνήγι ευκαιριών στην περιφέρεια της Ευρώπης που βυθίζεται στην κρίση, εκφράζοντας γενικώς και αορίστως στήριξη στο σύνολο της Ευρώπης.
ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΚΟΝΤΜΑΝ, ανώτατος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων και ιδρυτής του Asia Center at Sciences Po στο Παρίσι. Επίσης, προσφέρει τις υπηρεσίες του ως σύμβουλος στο γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών για την Κίνα, την Ασία και την Ευρώπη.
Copyright: Project Syndicate, 2011.
naftemporiki
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου