Μια τέτοια μέρα, τέσσερις ευτυχισμένοι άνθρωποι, στα 1938…

Γράφει ο Γ.Μαλούχος
Η τρόικα επιστρέφει και η έκτη δόση παίρνει το δρόμο της (ας επιτραπεί εδώ να σημειωθεί πώς αυτό υποστήριζε κατηγορηματικά η παρούσα στήλη ότι θα συμβεί στις 14 Σεπτεμβρίου με το άρθρο «Οι Αμερικανοί σταματούν Γερμανούς και πτώχευση»). Κι έτσι, φαίνεται να μπαίνουμε σε μια περίοδο ηρεμίας ως προς το «εξωτερικό», τουλάχιστον, μέτωπο. Οι συνθήκες λοιπόν είναι κατάλληλες για να ξεφύγουμε λίγο απ’ όλα αυτά και να ασχοληθούμε, για αλλαγή, και με κάτι εντελώς άσχετο. Ευτυχώς, η δεξαμενή της Ιστορίας, δίνει πάντα τη δυνατότητα. Σαν σήμερα λοιπόν, πριν από 73 χρόνια, η Ευρώπη όχι μόνον δεν περνούσε τέτοιες φοβερές στενοχώριες, αλλά έπλεε σε πελάγη ευτυχίας…

Για τη Γηραιά Ηπειρο, η 29^η  Σεπτεμβρίου 1938, ήταν μια υπέροχη ημέρα, που γέμιζε τον κόσμο ελπίδα… Ηταν η ημέρα αναγέννησης, που, αδελφωμένοι, αγκαλιασμένοι, οι τέσσερις μεγαλύτεροι ηγέτες της Ευρώπης, όλοι μαζί γύρω από ένα τραπέζι, υπέγραφαν τη συνθήκη που θα οδηγούσε στο κοινό λαμπρό μέλλον – βεβαίως, κάτι παλαβοί, περιθωριακοί και τυχάρπαστοι φώναζαν ότι, αντιθέτως, μόλις έμπαιναν οι βάσεις για την απόλυτη καταστροφή, αλλά, ποιος τους άκουγε; Ηταν κάτι λαϊκιστές, μέθυσοι, εθνικιστές, ανάξια λόγου υποκείμενα που δεν αντιλαμβάνονταν το κοινό όραμα και το μεγαλείο της στιγμής… Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1938 λοιπόν, τέσσερις ευτυχισμένοι άνθρωποι, ο Βρετανός πρωθυπουργός Νέβιλ Τσάμπερλεν, ο Γάλλος ομόλογός του Εντουάρ Νταλαντιέ και οι – καθ'όλα και για όλους νόμιμοι και απόλυτα σεβαστοί – ηγέτες της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι και της Γερμανίας Αδόλφος Χίτλερ, υπέγραφαν τη Συμφωνία του Μονάχου. Τι προέβλεπε; Πως η Γερμανία, είχε πλέον το απόλυτο ελεύθερο για το (γεωγραφικό) σφαγιασμό μιας χώρας, της Τσεχοσλοβακίας, που θα εξασφάλιζε τη «μακρά ειρήνη» και όλα της τα αγαθά για την Ευρώπη… Οι Αγγλοι και οι Γάλλοι, είχαν μάλιστα φτιάξει και τη σχετική ορολογία για τη μεταξύ τους συνεννόηση: ονόμαζαν τη Συμφωνία «Πολιτική κατευνασμού της Γερμανίας», που θα ηρεμούσε το ορμητικό, αμετάπειστο και απαιτητικό Βερολίνο και που, με το μικρό κόστος του στραγγαλισμού της μικρής Τσεχοσλοβακίας, όλα θα πήγαιναν μέλι γάλα… Φυσικά, στον εκπρόσωπο των Τσεχοσλοβάκων Εντουαρντ Μπένες, δεν δόθηκε καν το δικαίωμα να παραστεί στις σχετικές διαπραγματεύσεις. Γιατί άλλωστε; Με τη συμφωνία, η Γερμανία είχε εγγυηθεί ρητά και κατηγορηματικά τη διατήρηση του υπόλοιπου κράτους μετά την απόσπαση της Σουδητίας στη «μητέρα πατρίδα». Μόλις πριν από τρία χρόνια, το 2008, απόρρητα αγγλικά και γαλλικά έγγραφα ήρθαν στο φως που εξηγούσαν τη… μεγάλη πονηριά της κοινής υψηλής πολιτικής Λονδίνου και Παρισιού: οι δύο χώρες πίστευαν ότι έτσι όχι απλώς θα ησύχαζαν τους Γερμανούς αλλά και θα τους έστρεφαν εναντίον πλέον της Σοβιετικής Ενωσης, για να φαγωθούν μεταξύ τους… Λονδίνο και Παρίσι, είχαν σχέδιο σωτηρίας! Ατράνταχτο, σίγουρο, ξεκάθαρο, τεχνοκρατικό, πολιτικό, βαθύ, μεγαλειώδες: που να φανταζόντουσαν οι άνθρωποι πως ακριβώς ένα χρόνο μετά, Χίτλερ και Στάλιν θα μοίραζαν στα δύο την Πολωνία… Το σημαντικό είναι ότι σαν σήμερα, εκείνη την όμορφη ημέρα του ’38, η Ευρώπη έπαιρνε μια βαθιά ανάσα και οι τέσσερις ηγέτες, αυτοί οι τέσσερις ευτυχισμένοι άνθρωποι, γύριζαν στις πρωτεύουσές τους με λόγια θριάμβου για το μεγάλο διακανονισμό και το λαμπρό του μέλλον. Ενας νέος, υπέροχος, κόσμος ξημέρωνε… Ευτυχώς λοιπόν και για μας, που υπάρχουν και οι επέτειοι και μπορούμε καμιά φορά να ξεχνιόμαστε από όλα αυτά που σήμερα μας συμβαίνουν… Υ.Γ.: Α, και μην πει κανείς ότι όλα αυτά δεν αφορούν αποκλειστικά και μόνον την ιστορία. Αν πάντως βρεθεί κάποιος πονηρός νους και μπει στον πειρασμό να το πει, που θα είναι λάθος, ας μην ξεχάσει και κάτι: Οσοι βρίζουν πατόκορφα νυχθημερόν την πατρίδα τους και το λαό της επειδή όντως τα έκανε μαντάρα και δημιούργησε πράγματι άκριτα και εντελώς απαράδεκτα μεγάλο χρέος και γι' αυτό την καταδικάζουν στο πυρ το εξώτερον γινόμενοι επιθετικότεροι των ίδιων των δανειστών της, οφείλουν, όταν ασχολούνται με το παρελθόν, να μην είναι τόσο επιλεκτικοί. Οσα κι αν είναι τα λάθη, δεν χτυπά κανείς την πατρίδα του, ειδικά στους πιο δύσκολους καιρούς. Τις πολιτικές ναι. Την πατρίδα, όχι – ειδικά δε, όταν η ευρύτερη μνήμη είναι τόσο αδιανόητα ασθενής... Αλλωστε, τουλάχιστον, το χρέος, τελικά, δεν σκοτώνει κανέναν άλλον πλην, ενδεχομένως, εκείνου που –κάκιστα- το δημιούργησε. Αλλά αυτό, δεν είναι ιστορία. Δυστυχώς, μάλλον είναι μέλλον… ΤΟ ΒΗΜΑ