Μέσα στο 2011 η αναδιάρθρωση χρέους;

Δραματικά επιταχύνονται οι εξελίξεις στην κρίση χρέους της ευρωζώνης, ξεπερνώντας κατά πολύ τους «ράθυμους» ρυθμούς των σχεδιασμών από τις πολιτικές ηγεσίες, που θέλουν να μεταθέσουν μετά τον Ιούνιο του 2013 τις όλο και πιθανότερες αναδιαρθρώσεις χρεών στις ασθενείς περιφερειακές οικονομίες, με πρώτες την Ελλάδα και την Ιρλανδία. Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Φραγκφούρτης βρίσκονται με το… όπλο παρά πόδα, καθώς διαπιστώνουν ότι η «υπόγεια» δυναμική «διάβρωσης» των τραπεζικών συστημάτων Ελλάδας και Ιρλανδίας ίσως απαιτήσει αποφάσεις για αναδιάρθρωση χρεών ακόμη και μέσα στο 2011.

Ο κεντρικός τραπεζίτης της..........  Αυστρίας, Γιούαλντ Νοβότνι, που συνήθως λέει δημόσια όσα θα προκαλούσαν τρόμο αν ακούγονταν από το στόμα του Άξελ Βέμπερ της Μπούντεσμπανκ, προχώρησε χθες σε μια δήλωση, που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της Κεντρικής Τράπεζας της Αυστρίας, η οποία αντανακλά με αρκετή σαφήνεια τις ανησυχίες του τραπεζικού «ιερατείου» της Φραγκφούρτης για απρόβλεπτη επιτάχυνση της κρίσης χρέους, με τρόπο που ακόμη και για την ΕΚΤ θα γίνει εξαιρετικά δύσκολη η διαχείρισή της.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τόνισε ο Αυστριακός τραπεζίτης, θα πρέπει να κινηθεί ταχύτερα για το «στήσιμο» του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, δηλαδή να μην περιμένει μέχρι το 2013, ώστε να διαχειρισθεί με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα τις προκλήσεις που δημιουργεί η κρίση χρέους σε ορισμένες χώρες. «Δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο», ανέφερε χαρακτηριστικά, «ορισμένες χώρες της ευρωζώνης να αντιμετωπίσουν προκλήσεις».

«Η αναμόρφωση των κανόνων λειτουργίας της ευρωζώνης πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό και σε αυτή να περιλαμβάνονται μέτρα για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αλλά και η έναρξη λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας πριν από το 2013, αν αυτό είναι δυνατό», τονίζει χαρακτηριστικά ο Νοβότνι.

Ο αναλυτής των «Financial Times Deutschland» Κρίστιαν Κίρχνερ δημοσίευε χθες, σχεδόν ταυτόχρονα με τη δημοσίευση της δήλωσης του Νοβότνι, ένα σχόλιο απρόσμενα θετικό στην προοπτική αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. «Οι επενδυτές έμαθαν πια να αποδέχονται στωικά κακές ειδήσεις και φαίνεται ότι θεωρούν αναμενόμενη μια κίνηση αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους», επισήμανε ο Κίρχνερ, τονίζοντας ότι η αναδιάρθρωση δεν αποτελεί πλέον σενάριο τρόμου για τις αγορές.

«Το μόνο ερώτημα», ανέφερε στο πιο «λεπτό» σημείο του σχολίου του ο Γερμανός αναλυτής, «είναι ποια είναι χρονικά η καλύτερη στιγμή ανακοίνωσης της αναδιάρθρωσης; Οι πολιτικές ηγεσίες θέλουν να περιμένουν μέχρι το 2012. Η Ελλάδα θα πρέπει πρώτα να επιδείξει πρόοδο. Ίσως όμως η αναδιάρθρωση να γίνει και το 2011, μια ημερομηνία που πιθανόν να είναι και επιθυμητή. Ο λόγος είναι απλός: Τα τριετή ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου έχουν ήδη επιτόκιο 14%. Τι θα πρέπει να προσφέρει η Ελλάδα στους επενδυτές όταν τα ομόλογα προς πώληση θα αναγράφουν στην ετικέτα “υψηλό ρίσκο αναδιάρθρωσης”»;

Πέρα από αυτούς τους προβληματισμούς, αυτό που ανησυχεί έντονα την ΕΚΤ και ενδέχεται να επιταχύνει δραματικά τις εξελίξεις προς τις αναδιαρθρώσεις χρέους είναι η ενδεχόμενη αδυναμία της ίδιας της κεντρικής τράπεζας και των κυβερνήσεων Ελλάδας και Ιρλανδίας, των δύο χωρών που θεωρητικά έχουν ήδη «διασωθεί», να κρατήσουν σταθερά τα τραπεζικά τους συστήματα, σε ένα περιβάλλον έντονης κρίσης ρευστότητας και σοβαρών προβλημάτων φερεγγυότητας:

n Στην Ιρλανδία, όπου δημοσιοποιήθηκαν χθες από την τοπική κεντρική τράπεζα τα τελευταία στοιχεία για τις καταθέσεις και το δανεισμό των τραπεζών από την ΕΚΤ, φαίνεται όλο και πιο καθαρά, ότι το τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει συνθήκες που αγγίζουν τα όρια του πανικού καταθετών. Ο ετήσιος ρυθμός μείωσης καταθέσεων από νοικοκυριά έφθασε το 4,5% τον Νοέμβριο και από τις επιχείρησης άγγιξε το 15%, ενώ η ΕΚΤ υποχρεώθηκε να ανεβάσει πάνω από τα 138 δις. ευρώ το δανεισμό των τοπικών τραπεζών. Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθούν άλλα 45 δις. ευρώ που χορήγησε ξεχωριστά στις τράπεζες η Τράπεζα της Ιρλανδίας. Δηλαδή, αυτή τη στιγμή το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα κρατιέται στη ζωή με ένα θηριώδες ποσό δανεισμού από κεντρικές τράπεζες, συνολικού ύψους 183 δις. ευρώ, το οποίο είναι κατά πολύ υψηλότερο από το ΑΕΠ της χώρας και αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του ισολογισμού της ΕΚΤ, που δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα αποφάσισε διπλασιασμό των κεφαλαίων της.

n Στην Ελλάδα, οι τράπεζες ήδη έχουν λάβει εγγυήσεις δανεισμού από το Δημόσιο ύψους 55 δις. ευρώ και μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2011 αντιμετωπίζουν μια «βροχή» υποβαθμίσεων του Δημοσίου και του τραπεζικού συστήματος από τους οίκους αξιολόγησης, που θα εντείνει ακόμη περισσότερο τις πιέσεις στη ρευστότητα, υποχρεώνοντας πιθανότατα το υπουργείο Οικονομικών να αποδεσμεύσει ένα ακόμη «πακέτο» εγγυήσεων, ύψους 15-20 δις. ευρώ. Το μεγάλο κύμα φυγής καταθέσεων που καταγράφηκε τους προηγούμενους μήνες έχει μεν ανακοπεί, αλλά οι εκροές συνεχίζονται και τίποτα δεν αποκλείει μια επιτάχυνσή τους με επικίνδυνες συνέπειες τους επόμενους μήνες. Είναι προφανές, ότι και σε αυτή την περίπτωση, το σχήμα «κρατικές εγγυήσεις – δανεισμός από την ΕΚΤ» αρχίζει να εξαντλεί τα όριά του, όχι μόνο γιατί η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί πλέον να δανείζει άλλο τις ελληνικές τράπεζες με «τοξικά» καλύμματα, αλλά και επειδή το ύψος των εγγυήσεων από το –μισοχρεοκοπημένο- Ελληνικό Δημόσιο φθάνει σε επικίνδυνα επίπεδα.

Όταν ακόμη και σε χώρες που θεωρητικά βρίσκονται κάτω από την «ομπρέλα» προστασίας διεθνούς μηχανισμού στήριξης, τα τραπεζικά συστήματα βρίσκονται πολύ κοντά στα όρια της αντοχής τους, χωρίς να υπάρχουν σοβαρά περιθώρια πρόσθετης χρηματοδότησης από την κεντρική τράπεζα –η οποία, ας μην ξεχνάμε, επιμένει στην ανάγκη να μην τυπώσει χρήμα-, τότε έρχονται όλο και πιο κοντά οι συζητήσεις για ριζικές λύσεις, δηλαδή για αναδιάρθρωση χρέους. Μένει να φανεί, αν αυτό το σενάριο θα χρειασθεί να επιβεβαιωθεί μέσα στο 2011, πολύ νωρίτερα από όσο θα ήθελαν οι πολιτικές ηγεσίες της ευρωζώνης…