Διχογνωμία Γαλλίας και Γερμανίας για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης / του Πέτερ Μίλερ και Μίκαελ Σάουγκα

France and Germany Split over Plans for European Economic Government

© Der Spiegel

Όταν στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) τα μέσα Δεκεμβρίου η Γερμανίδα καγκελάριος 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) πήγε στη συνέντευξη τύπου, εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να κάνει μια ελάσσονα παραχώρηση στη γειτονική τη Γαλλία. «Προφανώς συζητήσαμε επί μακρόν το ζήτημα της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρώπης», δήλωσε η Μέρκελ. «Τώρα προγραμματίζουμε το επόμενο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση».

Σε μια προσπάθεια να ανακτήσουν κάποιο έλεγχο επί της κρίσης του ευρώ, οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν να αντικαταστήσουν το υφιστάμενο πλαίσιο στήριξης των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της ευρωζώνης, με ένα άλλο, μόνιμο μηχανισμό. Αλλά υπήρξε και κάτι άλλο, που δεν προσέχτηκε όσο έπρεπε: η Γαλλία τουλάχιστο θα προτιμούσε να έχουν υπάρξει συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς να ενισχυθεί η πολιτική συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης στα οικονομικά ζητήματα.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, σχεδόν τίποτα δε θυμίζει το............ αρμονικό κλίμα εκείνων των ημερών. Προς το παρόν, εμφανίζονται σοβαρές τριβές μεταξύ Βερολίνου και Παρισίων για τις λεπτομέρειες του σχεδιαζόμενου νέου μηχανισμού στήριξης. Οι δύο κυβερνήσεις μοιάζει να έχουν εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις για το τι θα περιλαμβάνει ο όρος «ευρωπαϊκή οικονομική διαχείριση».



«16 συν»



Για τη Μέρκελ, το ζήτημα υπερβαίνει κατά πολύ την απλή ορολογία. Στην πορεία προς σημαντικές πολιτειακές εκλογές στη Γερμανία, ιδίως εκείνη στο νοτιοδυτικό κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης στα τέλη του Μαρτίου, η Μέρκελ φιλοδοξεί να μπορεί να αποδείξει πως τα χρήματα των Γερμανών φορολογουμένων δεν χρησιμεύουν για «να πληρώνουν τα σπασμένα» των καταχρεωμένων κρατών της νότιας Ευρώπης.



Γερμανοί και Γάλλοι ερμηνεύουν τα συμπεράσματα της συνόδου με εντελώς διαφορετικούς τρόπους. Η Γαλλία θα προτιμούσε να έβλεπε το «ευρωπαϊκό συμβούλιο», στο οποίο συμμετέχουν οι επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων των κρατών-μελών της ΕΕ, να μεταβαλλόταν σε ένα είδος οικονομικής κυβέρνησης. Με δεδομένο πως αρχικά στο μηχανισμό συμμετείχαν μόνο τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, η Γαλλίδα υπουργός οικονομικών Κριστίν Λαγκάρντ (Christine Lagarde) ονομάζει το σχέδιό της «16 συν».



Τους Γερμανούς τους απασχολούν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Θα προτιμούσαν να δουν το σημερινό μηχανισμό στήριξης να αντικαθίσταται στο λεγόμενο «μηχανισμό ευρωπαϊκής σταθερότητας» (ESM) ως το 2013. Σύμφωνα με το σχεδιασμό τους, σε αντάλλαγμα με την ενίσχυσή τους, τα χρεοκοπημένα κράτη θα έπρεπε να υποβάλλονται σε καθεστώς αυστηρής δημοσιονομικής λιτότητας.



Σύμφωνα με τη γερμανική οπτική, ο σχεδιασμός για τον ESM βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο:

*
Η υφιστάμενη «υπηρεσία ευρωπαϊκής οικονομικής σταθερότητας» (EFSF) θα αξιοποιηθεί ως πρότυπο για το νέο μηχανισμό. Οι χώρες που ζητούν βοήθεια θα πρέπει να ακολουθούν αυστηρές προδιαγραφές, που θα μπορούσαν να φθάσουν έως και την εφαρμογή εκ μέρους τους του λεγόμενου «φρένου χρέους», σύμφωνα με το γερμανικό υπόδειγμα (σύμφωνα με την πρόσφατη τροποποίηση του γερμανικού συντάγματος, η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει μηδενίσει το «δομικό έλλειμμα» της χώρας ως το 2016). Για πρώτη φορά, το κόστος της αναδιάρθρωσης των επωφελούμενων κρατών θα το επωμίζονται και πιστωτές του ιδιωτικού τομέα. Όσο για το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ), που εμπλέκεται ήδη στην EFSF, θα συνεχίσει να το κάνει και αφού εκπνεύσει το τρέχον σχήμα, το 2013.
*
Σε αντίθεση με τον υφιστάμενο μηχανισμό, ο διάδοχός του θα δικαιούται να αγοράζει κρατικά ομόλογα των υπερχρεωμένων κρατών. Αυτό που επιδιώκεται με αυτή τη ρύθμιση είναι να επιτραπεί ξανά στην «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), που σήμερα στηρίζει τα χρεωμένα κράτη-μέλη αγοράζοντας τα κρατικά τους ομόλογα, να προσηλωθεί στο βασικό της έργο, τον καθορισμό νομισματικών πολιτικών και την επιθεώρηση του τραπεζικού συστήματος.
*
Όπως ισχύει και στην EFSF, οι αποφάσεις θα λαμβάνονται μεταξύ των κρατών-μελών της. Οι αποφάσεις θα πρέπει να είναι ομόφωνες, και η Γερμανία θα διαθέτει το δικαίωμα αρνησικυρίας για όλα τα δάνεια.

«Δε χρειαζόμαστε νέους θεσμούς»



Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να μιλάμε για τις πιθανότητες συμφωνίας Γερμανών και Γάλλων. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα, διέρρευσε από το γερμανικό υπουργείο οικονομίας ένα «κείμενο θέσεων» που έφτανε να προτείνει μέχρι και την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου μηχανισμού χρηματοδότησης, που θα του ανατίθετο η δικαιοδοσία να αναλαμβάνει την οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ στην περίπτωση κρίσης. Οι Γάλλοι αντέδρασαν ερεθισμένα: στο Παρίσι, η Γαλλίδα υπουργός οικονομίας δήλωσε κοφτά: «δε χρειαζόμαστε νέους θεσμούς».



Αντιδρώντας στις γερμανικές διαρροές, η Λαγκάρντ παρουσίασε το δικό της σχέδιο για τη μελλοντική ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της, τα κράτη-μέλη της ΕΕ δε θα εναρμονίσουν απλά τους εθνικούς τους προϋπολογισμούς, αλλά και τις οικονομικές τους πολιτικές. Η Λαγκάρντ επί παραδείγματι προτείνει, αν μια χώρα επιθυμεί να βελτιώσει το ισοζύγιο πληρωμών της τονώνοντας τις εξαγωγές της, να «χρειάζεται τη συναίνεση» των υπολοίπων κυβερνήσεων της ΕΕ.



Αλλά πάλι, αυτό θα έμοιαζε τόσο πολύ με μία κρατικά ελεγχόμενη οικονομία, που ο υπουργός οικονομικών της Γερμανίας Ράινερ Μπριντέρλε (Rainer Brüderle), που προέρχεται από το φιλικό προς τις επιχειρήσεις κόμμα των «ελεύθερων δημοκρατών» (FDP), αντέδρασε αμέσως αρνητικά στις γαλλικές προτάσεις. Ο Μπριντέρλε είπε πως η Λαγκάρντ προσπαθεί να λύσει «το λάθος πρόβλημα» ενώ ταυτόχρονα εξέφραζε τις επιφυλάξεις του για το σχέδιο που είχε διαρρεύσει από το γερμανικό υπουργείο οικονομίας. Σύμφωνα με ένα ενημερωτικό σημείωμα που εξέδωσε το υπουργείο του, ένας παρόμοιος μηχανισμός θα έπρεπε να είναι 100% πολιτικά ανεξάρτητος, αλλιώς θα διακινδύνευε να μετατραπεί στον «πυρήνα μιας ΕΕ που συν των χρόνω θα ασχολούνταν κυρίως με αναδιανομές πόρων με μικροπολιτικά κριτήρια».



Όρια «κενά περιεχομένου»



Τα στελέχη του κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας, που αποτελείται από τη «χριστιανική δημοκρατική ένωση» (CDU) της Μέρκελ, την «χριστιανική κοινωνική ένωση» (CSU), το αδερφό κόμμα της CDU στην Βαυαρία, και το FDP, φοβούνται μήπως βρεθούν ενώπιον τετελεσμένων γεγονότων. Σύμφωνα με το στέλεχος της CSU Χανς-Πέτερ Φρίντριχ (Hans-Peter Friedrich), ένα νέο, ανεξάρτητο ταμείο θα ήταν «περιττό».



Ο Φρίντριχ αντιπροτείνει απλά να καταργηθεί επειγόντως το ισχύον σήμερα όριο των 750 δις ευρώ για το ποσό που θα μπορεί να διατεθεί για τη στήριξη προβληματικών οικονομιών της ευρωζώνης, παρά το γεγονός πως, πριν λίγες εβδομάδες, το κόμμα του είχε εναντιωθεί με σφοδρότητα σε κάθε παρόμοια ιδέα. «Βλέπω πως όλες αυτές οι συζητήσεις περί ύπαρξης ορίου είναι κενές περιεχομένου» λέει τώρα ο Φρίντριχ. «Με όρια ή χωρίς, τελικά θα αναγκαστούμε να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο».

Οι Peter Müller και Michael Sauga είναι συντάκτες του «Σπίγκελ»