Προς νέες εκχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας

του Πατρίκ Μαρτέν-Ζενιέ

Vers de nouveaux abandons de souveraineté ©La Croix  Η κρίση που αναταράσσει την Ευρώπη σε βαθμό να απειλεί να την ανατρέψει ισοπεδώνοντας πενήντα χρόνια ευρωπαϊκής οικοδόμησης, οδήγησε τους πολιτικούς υπευθύνους να συνειδητοποιήσουν πως η ώρα των υπεκφυγών πέρασε. Ο καλύτερος πλέον τρόπος να αντιμετωπισθούν οι παρενέργειες της ανεξέλεγκτης διεθνούς αισχροκέρδειας είναι να κατευθυνθούμε προς περισσότερο ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, με προτεραιότητα στην οικονομική ολοκλήρωση. Ο πρόεδρος της δημοκρατίας ήταν ο πρώτος που διακήρυξε την ανάγκη για «οικονομική διακυβέρνηση». Οι βασικοί του πολιτικοί εταίροι, με τους υπουργούς του στην πρώτη γραμμή, αφέθηκαν να κάνουν δηλώσεις που να μας οδηγούν να υποθέτουμε πως επιτέλους άνοιξε ο δρόμος προς την ενισχυμένη ολοκλήρωση της Ευρώπης. Σε μια πρόσφατη ακρόαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής ευρωπαϊκών και οικονομικών υποθέσεων, ενώ η κρίση χρέους βρισκόταν σε έξαρση, ο υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων Ζαν Λεονετί (Jean Leonetti) δήλωσε ενώπιον των γερουσιαστών πως ήταν αναγκαίο «να οδεύσουμε προς τον "οικονομικό φεντεραλισμό", μια διατύπωση που προσωπικά καθόλου δε με σοκάρει, έστω κι αν εξάπτει ορισμένους». Ο υπουργός εξωτερικών Αλέν Ζιπέ (Alain Juppé) αυτοπροσώπως χρησιμοποίησε τον όρο «ευρωομοσπονδία». Το να βλέπουμε σήμερα μια σειρά πολιτικών που κατάγονται από την γκολική παράδοση να ασπάζονται τον ευρωπαϊκό φεντεραλισμό, ιδού μια πολιτική επανάσταση που αίρεται στο ύψος του διακυβεύματος της σοβαρότατης κρίσης που διανύει η Ευρώπη! Οι οικονομικές αναταράξεις δε γνωρίζουν σύνορα σήμερα, όπως δε γνώριζαν ποτέ. Οι πλέον ανεύθυνοι παράγοντες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, κατά κάποιον τρόπο «σέρφαραν» πάνω στο κύμα δυσπιστίας που έπληξε την Ελλάδα. Κάνοντάς το, πρόβαλε στον ορίζοντα η προοπτική της χρεοκοπίας ενός κράτους-μέλους της ευρωζώνης, πράγμα που θα μπορούσε να προκαλέσει την πτώση του ευρώ και τη χρεοκοπία πολυάριθμων ευρωπαϊκών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων μερικών γαλλικών, που δεν ήσαν όσο προσεκτικές όφειλαν ως προς την έκθεσή τους στο χρέος ορισμένων κρατών, αν και σήμερα ισχυρίζονται πως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να χρειαστούν κρατική βοήθεια προκειμένου να αποκατασταθεί η κεφαλαιοποίησή τους.

......................................  Το να χορηγηθούν στον «ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας» (ESM) πόροι ύψους 1 τρις ευρώ, θα ήταν η εντυπωσιακή απάντηση που όλοι αναμένουν. Καμία κυβέρνηση δεν αντέχει να δει μια μεγάλη τράπεζα της χώρας της να χρεοκοπεί, οδηγώντας εκατομμύρια πολίτες στην οικονομική καταστροφή.
 Όλοι οι πολιτικοί παράγοντες, αριστεροί και δεξιοί, γνωρίζουν σήμερα πως μόνη σανίδα σωτηρίας της Ευρώπης είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ο όρος «φεντεραλισμός» δεν αποτελεί πια ταμπού, έστω κι αν συνεχίζει να προκαλεί αντιπαραθέσεις.
 Κι όμως, η φεντεραλιστική προοπτική της Ευρώπης ουδέποτε αμφισβητήθηκε... 
Η ίδια η ύπαρξη της «ευρωπαϊκής επιτροπής» (Κομισιόν) και του «ευρωπαϊκού κοινοβουλίου» (ΕΚ) αποτελούν απτή έκφραση της πολιτικής αυτής στόχευσης. Η Ευρώπη εκδίδει ένα κοινό νόμισμα που είναι πια το πιο χρησιμοποιούμενο παγκοσμίως μετά το δολάριο, και η «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ) κατόρθωσε να επιβάλει την παρουσία της ως το «αφεντικό» της κοινής νομισματικής πολιτικής. 
 Φαίνεται άρα πως είναι αναπόφευκτη η πορεία προς την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ήτοι τη συγκρότηση μιας πραγματικής οικονομικής κυβέρνησης της Ευρώπης, με αποφασιστικές αρμοδιότητες όσον αφορά τα οικονομικά και δημοσιονομικά ζητήματα. Η ολοένα και πιο αποδεκτή αυτή άποψη θα μπορούσε να οδηγήσει στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού. Αλλά οφείλουμε να δείξουμε αυτοσυγκράτηση. 
Μήπως η κρισιμότητα της κατάστασης οδηγεί παράλληλα ορισμένα κράτη-μέλη να είναι επιφυλακτικότερα στην προοπτική της ομοσπονδοποίησης; 
Η ίδια η Γαλλία, δια του προέδρου της δημοκρατίας της, έδειξε να μετριάζει την αρχική της θέρμη. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο της 8ης και 9ης Δεκεμβρίου προανήγγειλε μεν την τροποποίηση των συνθηκών, αλλά ο Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) διευκρίνισε πως αυτό που αποκαλούμε οικονομική διακυβέρνηση θα ακολουθούσε ουσιαστικά τη διακυβερνητική προσέγγιση. Εξ ου και η εμμονή των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στο να μην αποδοθεί στο «ευρωπαϊκό δικαστήριο» η δυνατότητα να ελέγχει τους κρατικούς λογαριασμούς. Ακόμα πάντως κι αν το δικαστήριο δεν μπορεί να το κάνει αυτό, είναι βέβαιο πως η Κομισιόν θα το μπορεί, ως εγγυητής της τήρησης των συνθηκών. Κι αν δεν το κάνει ούτε εκείνη, θα το κάνουν τα συνταγματικά δικαστήρια των κρατών-μελών, αφού βεβαίως τροποποιηθούν τα συντάγματά τους...
 Όσον πάντως αφορά το «χρυσούν κανόνα», ο ίδιος ο Νικολά Σαρκοζί παρέπεμψε την καθιέρωση αυτής της συνταγματικής διάταξης μετά την προεδρική εκλογή. 'Αλλες κυβερνήσεις πάλι μοιάζουν εξαιρετικά απρόθυμες να τον καθιερώσουν... 
Ως προς το σημείο αυτό, η προσέγγιση της 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) φαίνεται πως τελικά ήταν υπέρμετρα μονομερής...
 Κοντολογίς, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των 26 κρατών-μελών μόνον εύκολες δεν προμηνύονται. Πάντως αποσαφηνίζεται πλέον πως απέναντι στην ολοένα και πιο αποσταθεροποιητική ρευστότητα των χρηματαγορών, τα κράτη-μέλη θα αναγκασθούν να συγκατανεύσουν σε νέες παραχωρήσεις της εθνικής τους κυριαρχίας.
 Ο Patrick Martin-Genier είναι πολιτικός επιστήμονας, γενικός γραμματέας της δεξαμενής σκέψης «παράθυρο στην Ευρώπη» ppol