by Mohamed El-Erian
Οι διεθνείς επενδυτές απ’όλο τον πλανήτη αρχίζουν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία σε όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα. Ωστόσο αρκετοί εξακολουθούν να θεωρούν την Ελλάδα μια μεμονωμένη περίπτωση –όπως έκαναν και για το Ντουμπάι πριν λίγους μήνες.
Με το χρόνο, θα δούνε ότι η Ελλάδα εντάσσεται σε ένα πολύ ευρύτερο επενδυτικό ζήτημα, που είναι το άμεσο αποτέλεσμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης: η διόγκωση των κρατικών ελλειμμάτων το 2008-09 στις ανεπτυγμένες οικονομίες είναι μια συνέπεια και αρχίζει να αποκτά μεγάλη σημασία για τις αποτιμήσεις σε πολλές αγορές του πλανήτη.
Καθώς το συνειδητοποιούμε αυτό, έχει μεγάλη σημασία να δούμε καθαρά τι είναι και τι δεν είναι η περίπτωση της Ελλάδας.
Στο πιο απλό επίπεδο, η Ελλάδα παίζει για την Ευρώπη ένα μεγάλο παιχνίδι «όποιος μιλήσει πρώτος, χάνει» και παίζει το παιχνίδι σε δύο επίπεδο. Ποιος θα μιλήσει πρώτος: οι ελληνικές αρχές, οι δωρητές ή και οι δύο; Και θα «μιλήσουν» εγκαίρως ώστε να αποτρέψουν μια πραγματικά καταστροφική αναταραχή στις αγορές με φαινόμενα ντόμινο;
Ας αρχίσουμε με την Ελλάδα όπου, υπό οποιοδήποτε ρεαλιστικό σενάριο, χρειάζεται μια σημαντική εσωτερική εξυγίανση.
Δεν θα υπάρξει λύση στα χρεωστικά προβλήματα της χώρας, εάν δεν γίνει μια βαθιά και σταθερή, τομή στην στρατηγική. Όμως, δεδομένων του συνθηκών και των στρατηγικών που υπάρχουν, μια τέτοια εξυγίανση είναι δυσκολη και τελικά ανεπαρκής.Αν συνοδευτεί με μεγάλη εξωτερική βοήθεια, θα σημαίνει τόσο έντονη δημοσιονομική λιτότητα, που θα εγείρει κοινωνικο-πολιτικά προβλήματα.
Η εξωτερική βοήθεια είναι απαραίτητη για να στηριχθεί μια σημαντική εφαρμογή εσωτερικής στρατηγικής. Και θα πρέπει να ειναι σημαντική σε κλίμακα και διάρκεια, καθώς και συγχρονισμένη και καλά στοχευμένη.
Είναι κατανοητό ότι τέτοιου είδους βοήθεια εγείρει ζητήματα ηθικής για τους δωρητές, ότι οι δωρητές αντιλαμβάνονται ότι μια ελληνική διάσωση δεν θα είναι εφάπαξ υπόθεση και ότι οι δωρητές έχουν κι αυτοί τα δικά τους οικονομικά προβλήματα.
Ως εκ τούτου, υποπτεύομαι ότι τουλάχιστον τρεις από τις ακόλουθες τέσσερις προϋποθέσεις είναι απαραίτητες για να κινηθούν οι Ευρωπαίοι δωρητές.
• Πρώτον, αποδείξεις ότι οι ελληνικές αγορές υφίστανται σοβαρό πληγμα εξαιτίας των ανησυχιών για την χρηματοδότηση του έθνους. Με την πρόσφατη εκτίναξη στο κόστος δανεισμού και τις διαταράξεις στην, συνήθως ομαλή, λειτουργία των αγορών κρατικών και εταιρικών ομολόγων, αυτή η προϋπόθεση είναι σαφές ότι υπάρχει ήδη.
• Δεύτερον, ενδείξεις ότι άλλες περιφερειακές οικονομίες της Ευρώπης –όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία- υφίστανται επίσης επιπτώσεις. Αυτό συμβαίνει ήδη, όπως δείχνει η σταδιακή διεύρυνση στα spreads κινδύνου.
• Τρίτον, ενδείξεις ότι θα υπάρξουν κι άλλοι πάροχοι κεφαλαίων που θα μοιραστούν το βάρος της χρηματοδότησης της Ελλάδας. Η πώληση ομολόγου 8 δισ. ευρώ στις αρχές της εβδομάδας σε ιδιώτες πιστωτές, συνάδει με αυτόν τον όρο.
• Τέταρτον, ενδείξεις ότι οι ελληνικές πιστωτικές διαταράξεις αρχίζουν να υπονομεύουν μεγάλες ευρωπαϊκες οικονομίες. Εδώ οι επιπτώσεις περιορίζονται στο ευρώ το οποίο, όμως, μέχρι στιγμής δεν μπορούμε να πούμε ότι έχει διαταραχτεί (και ορισμένοι θεωρούν αυτή την επίπτωση ευνοϊκή για την Ευρώπη).
Αν εξαιρέσουμε αυτή την τελευταία προϋπόθεση, έχουν έλθει πολύ κοντά στο σημείο που οι δωρητές θα υποχρεωθούν να κινηθούν.
Μέσα στις επόμενες ημέρες, θα έχουμε πιθανότητα κάποιον συνδυασμό ανακοινώσεων από την Ελλάδα και Ευρωπαίους δωρητές που θα έχουν στόχο να ησυχάσουν τις αγορές, να μειώσουν την μεταβλητότητα και να περιορίσουν τον κίνδυνο ντόμινο. Η επίδραση στις αγορές όμως δύσκολα θα είναι μεγάλης διάρκειας, καθώς και οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν πολύπλευρες, μεγάλες προκλήσεις, που ενέχουν όλα τα συστατικά ενός πολύ περίπλοκου παιχνιδιού.
Από όποια πλευρά και να το δούμε, οι αγορές στην Ελλάδα θα παραμείνουν ευμετάβλητες και περισσότεροι διεθνείς επενδυτές θα το προσέξουν. Μέσα στην διαδικασία αυτή, θα επιταθεί η γενική παραδοχή ότι οι κρατικοί ισολογισμοί σε πολλές προηγμένες οικονομίες παίζουν τον ρόλο τους, όσον αφορά τις ευρύτερες σκέψεις για τις τοποθετήσεις των χαρτοφυλακίων.
*Ο κ. Mohamed El-Erian είναι διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Pimco, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές ομολόγων του πλανήτη.
Με το χρόνο, θα δούνε ότι η Ελλάδα εντάσσεται σε ένα πολύ ευρύτερο επενδυτικό ζήτημα, που είναι το άμεσο αποτέλεσμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης: η διόγκωση των κρατικών ελλειμμάτων το 2008-09 στις ανεπτυγμένες οικονομίες είναι μια συνέπεια και αρχίζει να αποκτά μεγάλη σημασία για τις αποτιμήσεις σε πολλές αγορές του πλανήτη.
Καθώς το συνειδητοποιούμε αυτό, έχει μεγάλη σημασία να δούμε καθαρά τι είναι και τι δεν είναι η περίπτωση της Ελλάδας.
Στο πιο απλό επίπεδο, η Ελλάδα παίζει για την Ευρώπη ένα μεγάλο παιχνίδι «όποιος μιλήσει πρώτος, χάνει» και παίζει το παιχνίδι σε δύο επίπεδο. Ποιος θα μιλήσει πρώτος: οι ελληνικές αρχές, οι δωρητές ή και οι δύο; Και θα «μιλήσουν» εγκαίρως ώστε να αποτρέψουν μια πραγματικά καταστροφική αναταραχή στις αγορές με φαινόμενα ντόμινο;
Ας αρχίσουμε με την Ελλάδα όπου, υπό οποιοδήποτε ρεαλιστικό σενάριο, χρειάζεται μια σημαντική εσωτερική εξυγίανση.
Δεν θα υπάρξει λύση στα χρεωστικά προβλήματα της χώρας, εάν δεν γίνει μια βαθιά και σταθερή, τομή στην στρατηγική. Όμως, δεδομένων του συνθηκών και των στρατηγικών που υπάρχουν, μια τέτοια εξυγίανση είναι δυσκολη και τελικά ανεπαρκής.Αν συνοδευτεί με μεγάλη εξωτερική βοήθεια, θα σημαίνει τόσο έντονη δημοσιονομική λιτότητα, που θα εγείρει κοινωνικο-πολιτικά προβλήματα.
Η εξωτερική βοήθεια είναι απαραίτητη για να στηριχθεί μια σημαντική εφαρμογή εσωτερικής στρατηγικής. Και θα πρέπει να ειναι σημαντική σε κλίμακα και διάρκεια, καθώς και συγχρονισμένη και καλά στοχευμένη.
Είναι κατανοητό ότι τέτοιου είδους βοήθεια εγείρει ζητήματα ηθικής για τους δωρητές, ότι οι δωρητές αντιλαμβάνονται ότι μια ελληνική διάσωση δεν θα είναι εφάπαξ υπόθεση και ότι οι δωρητές έχουν κι αυτοί τα δικά τους οικονομικά προβλήματα.
Ως εκ τούτου, υποπτεύομαι ότι τουλάχιστον τρεις από τις ακόλουθες τέσσερις προϋποθέσεις είναι απαραίτητες για να κινηθούν οι Ευρωπαίοι δωρητές.
• Πρώτον, αποδείξεις ότι οι ελληνικές αγορές υφίστανται σοβαρό πληγμα εξαιτίας των ανησυχιών για την χρηματοδότηση του έθνους. Με την πρόσφατη εκτίναξη στο κόστος δανεισμού και τις διαταράξεις στην, συνήθως ομαλή, λειτουργία των αγορών κρατικών και εταιρικών ομολόγων, αυτή η προϋπόθεση είναι σαφές ότι υπάρχει ήδη.
• Δεύτερον, ενδείξεις ότι άλλες περιφερειακές οικονομίες της Ευρώπης –όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία- υφίστανται επίσης επιπτώσεις. Αυτό συμβαίνει ήδη, όπως δείχνει η σταδιακή διεύρυνση στα spreads κινδύνου.
• Τρίτον, ενδείξεις ότι θα υπάρξουν κι άλλοι πάροχοι κεφαλαίων που θα μοιραστούν το βάρος της χρηματοδότησης της Ελλάδας. Η πώληση ομολόγου 8 δισ. ευρώ στις αρχές της εβδομάδας σε ιδιώτες πιστωτές, συνάδει με αυτόν τον όρο.
• Τέταρτον, ενδείξεις ότι οι ελληνικές πιστωτικές διαταράξεις αρχίζουν να υπονομεύουν μεγάλες ευρωπαϊκες οικονομίες. Εδώ οι επιπτώσεις περιορίζονται στο ευρώ το οποίο, όμως, μέχρι στιγμής δεν μπορούμε να πούμε ότι έχει διαταραχτεί (και ορισμένοι θεωρούν αυτή την επίπτωση ευνοϊκή για την Ευρώπη).
Αν εξαιρέσουμε αυτή την τελευταία προϋπόθεση, έχουν έλθει πολύ κοντά στο σημείο που οι δωρητές θα υποχρεωθούν να κινηθούν.
Μέσα στις επόμενες ημέρες, θα έχουμε πιθανότητα κάποιον συνδυασμό ανακοινώσεων από την Ελλάδα και Ευρωπαίους δωρητές που θα έχουν στόχο να ησυχάσουν τις αγορές, να μειώσουν την μεταβλητότητα και να περιορίσουν τον κίνδυνο ντόμινο. Η επίδραση στις αγορές όμως δύσκολα θα είναι μεγάλης διάρκειας, καθώς και οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν πολύπλευρες, μεγάλες προκλήσεις, που ενέχουν όλα τα συστατικά ενός πολύ περίπλοκου παιχνιδιού.
Από όποια πλευρά και να το δούμε, οι αγορές στην Ελλάδα θα παραμείνουν ευμετάβλητες και περισσότεροι διεθνείς επενδυτές θα το προσέξουν. Μέσα στην διαδικασία αυτή, θα επιταθεί η γενική παραδοχή ότι οι κρατικοί ισολογισμοί σε πολλές προηγμένες οικονομίες παίζουν τον ρόλο τους, όσον αφορά τις ευρύτερες σκέψεις για τις τοποθετήσεις των χαρτοφυλακίων.
*Ο κ. Mohamed El-Erian είναι διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Pimco, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές ομολόγων του πλανήτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου