| της Αν Σιθ |
©Der Spiegel
Παρά τα δραστικά μέτρα λιτότητας, ένα νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους φαίνεται αναπόφευκτο. Το παλαιό σύστημα αποδείχθηκε ανθεκτικό στις μεταρρυθμίσεις και τα δισεκατομμύρια ευρώ των διαδοχικών πακέτων διάσωσης αποδείχθηκε πως δεν ήταν επαρκή να αλλάξουν τα πράγματα.
Αφού έκανε πολλά χρήματα κατασκευάζοντας πισίνες, ο Στέλιος Σταυρίδης έχει πια θέσει το επιχειρηματικό του ταλέντο στην υπηρεσία της διάσωσης της χώρας του. Ο 66χρονος Έλληνας επιχειρηματίας με τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά τέθηκε επικεφαλής της υπηρεσίας ιδιωτικοποιήσεων της χώρας του, που καλείται να πωλήσει εκατοντάδες κρατικά περιουσιακά στοιχεία: ακίνητα, επιχειρήσεις, μαρίνες και αεροδρόμια.
Ο Σταυρίδης είναι ο τρίτος άνθρωπος που κατέλαβε αυτό το πόστο μέσα σε ένα χρόνο, αλλά αυτό δεν φαίνεται να μειώνει την αυτοπεποίθησή του. Λέει πως μόλις είχε «θαυμάσιες» συζητήσεις με παρατηρητές της λεγόμενης «τρόικας» των δανειστών της Ελλάδας, που αποτελείται από το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ), την «ευρωπαϊκή επιτροπή» (Κομισιόν) και την «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), που ελέγχουν τακτικά την πρόοδο της χώρας. Μολοταύτα, οΣταυρίδης αναγκάστηκε να ομολογήσει στην τρόικα πως πιθανότατα η υπηρεσία του δεν θα κατορθώσει να πετύχει εφέτος τους στόχους της. Η προγραμματιζόμενη πώληση της εθνικής επιχείρησης ορυκτών καυσίμων στη ρωσική «γκαζπρόμ» βούλιαξε την τελευταία στιγμή, ενώ σήμερα εκκρεμούν και τα 652 εκατομμύρια ευρώ της πώλησης της κρατικής εταιρείας στοιχημάτων ΟΠΑΠ, καθώς ο αγοραστής της εταιρείας θεωρεί πως εξαπατήθηκε. Πράγμα που σημαίνει πως ο Σταυρίδης μπορεί να προεξοφλεί πως δεν θα φτάσει στο φετινό του στόχο για είσπραξη 2.6 δις ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις μέσα στο 2013. Λόγω αυτών -και άλλων δυσκολιών- το πρόγραμμα χρηματοδότησης της Ελλάδας αντιμετωπίζει μια μεγάλη «μαύρη τρύπα», που ως το 2015 αναμένεται να έχει φτάσει στα 11.1 δις ευρώ.
|
Οι εταίροι της Ελλάδας στην ευρωζώνη έχουν ήδη δεσμεύσει πάνω από 230 δις ευρώ για βοήθεια της Ελλάδας, που οι κρατικές δαπάνες της έχουν περικοπεί κατά δεκάδες δις. Αλλά εκπρόσωποι του ελληνικού επιχειρηματικού κόσμου δηλώνουν πεπεισμένοι πως η χώρα τους δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς ένα νέο κούρεμα του χρέους της.
Αυτό το ζήτημα είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητο πολιτικά, ιδίως στη Γερμανία, καθώς αυτή τη φορά θα επηρεάσει και τον κρατικό τομέα, στα χαρτοφυλάκια του οποίου βρίσκεται πια το 80% του ελληνικού χρέους. Με άλλα λόγια: ένα μεγάλο τμήμα της βοήθειας που παρέσχε η Γερμανία στην Ελλάδα θα χαθεί δια παντός.
Η Γερμανίδα καγκελάριος 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) αντιτίθεται σθεναρά στο νέο κούρεμα, φοβούμενη πως σε μια τέτοια περίπτωση, μόλις μειωθεί η οικονομική πίεση, θα ανακοπεί η μεταρρυθμιστική ορμή της Ελλάδας. Κι η αλήθεια είναι πως για να ξανασταθεί στα πόδια της η Ελλάδα χρειάζεται πολύ περισσότερα από χρηματική βοήθεια. Ακόμα και το ΔΝΤ επικρίνει τις καταστροφικές συνέπειες των προγραμμάτων λιτότητας στην οικονομία της χώρας, αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια. Το γεγονός είναι πως αν και η Ελλάδα έχει περικόψει δραστικά της κρατικές της δαπάνες, οι προσπάθειές της για διαρθρωτικές αλλαγές καρκινοβατούν, πράγμα που υπονομεύει την οικονομική της επιτυχία.
Όταν οι παρατηρητές της τρόικα πρωτοήρθαν στην Ελλάδα το 2010, εξεπλάγησαν από το πόσο υπερ-ρυθμισμένη ήταν η οικονομία της και πόσο αναποτελεσματικός είχαν καταντήσει ο κρατικός και δικαστικός μηχανισμός. Ούτε καν οι εκτιμήσεις για το έλλειμμα του 2009 δεν ήταν σωστές. Όταν ξαναμετρήθηκε, το έλλειμμα του 6% φάνηκε να είναι μάλλον 12.7% και τελικά «έκλεισε» στο 15.6%.
Έξι προγράμματα λιτότητας αργότερα, το έλλειμμα αναμένεται να περιοριστεί φέτος στο 4%. Οι εταίροι της Ελλάδας στην ευρωζώνη πιστώνουν αυτή την επιτυχία στις προσπάθειες του συντηρητικού πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. «Η σημερινή κυβέρνηση έχει επιτέλους την αποφασιστικότητα να νοικοκυρέψει το κράτος», λέει ο Πάνος Καρβούνης, εκπρόσωπος της Κομισιόν στην Αθήνα. «Τα πράγματα προχωρούν».
Ελληνικό «Success Story»;
Σύμφωνα με τον Καρβούνη, η χώρα διαθέτει επιτέλους πλήρη εικόνα των εσόδων και των δαπανών της και ο Σαμαράς έχει προχωρήσει στη μεταρρύθμιση του κλάδου της υγείας. Η αγοράεργασίας έχει επίσης μεταρρυθμιστεί εκ βάθρων. Οι δαπανηρές εθνικές συμβάσεις εργασίας ανήκουν πια στο παρελθόν και οι αποζημιώσεις στους απολυμένους εργαζόμενους δεν είναι τόσο άκαμπτες όσο στο παρελθόν. Λόγω αυτών των επιτυχιών, την άνοιξη φάνηκε πως η χώρα είχε ξεπεράσει τα προβλήματα. Χάρη κυρίως στις αλλαγές στην αγορά εργασίας, το κόστος εργασίας ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος, ένας από τους βασικούς δείκτες της ανταγωνιστικότητας της χώρας, έχει μειωθεί κατά 10% σε σχέση με το 2007. Σημαντικοί όμιλοι σαν την «γιουνιλίβερ», τη «Φίλιπ Μόρις» και τη «Χιούλετ-Πάκαρντ» προανήγγειλαν σημαντικά επενδυτικά σχέδια στη χώρα.
Σε μια κρίση υπεραισιοδοξίας, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στο Πεκίνο ο Σαμαράς μίλησε για «ελληνικό success story».
Αλλά αυτά που οι ξένοι θεωρούν πετυχημένες μεταρρυθμίσεις λειτουργούν εις βάρος των καθημερινών Ελλήνων. Λίγες εκατοντάδες μέτρα από το γραφείο του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) Καρβούνη, ένας συνταξιούχος αυτοπυροβολήθηκε λόγω οικονομικών προβλημάτων. Οι έρευνες δείχνουν πως από το ξέσπασμα της κρίσης το εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί κατά 40%. Σχεδόν το 64% των νέων είναι άνεργοι και μετά από αλλεπάλληλα προγράμματα περικοπής των δαπανών το σύστημα υγείας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Σε πολλά κρατικά νοσοκομεία οι ασθενείς καλούνται να πληρώνουν εξ ιδίων γάζες και επιδέσμους, και λόγω έλλειψης νοσηλευτριών επιστρατεύονται οι συγγενείς για να τους φροντίζουν.
«Το πολιτικό μας σύστημα είναι τοξικό»
Αντιμέτωπη με αυτές τις συνθήκες, η τρόικα πρότεινε συχνά να κληθούν οι πλούσιοι να επωμιστούν μεγαλύτερο βάρος στη χρηματοδότηση του κράτους. Αλλά ακόμα και η κυβέρνησηΣαμαρά δειλιάζει να τα βάλει με τα λόμπι των ισχυρών. Οι Έλληνες εφοπλιστές π.χ. ο ισχυρότερος όμιλος επιχειρηματιών της χώρας, ελάχιστα συμβάλει στην ανάκαμψη της χώρας. Για την ακρίβεια, τα πελώρια κέρδη τους είναι αφορολόγητα.
«Το πολιτικό μας σύστημα είναι τοξικό» λέει η 54χρονη Αντιγόνη Λυμπεράκη, που είναι καθηγήτρια στο Πάντειο πανεπιστήμιο των Αθηνών. Σύμφωνα με τη Λυμπεράκη, ο κρατικός μηχανισμός και οι οικονομικές δομές έχουν καταστραφεί από τις δεκαετίες όπου τα «φακελάκια» και οι γνωριμίες ήταν πιο καθοριστικά από τις ικανότητες των ανθρώπων.
Με τον καιρό, τα ισχυρά λόμπι κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν προνόμια που σήμερα υπερασπίζονται λυσσωδώς. Όταν επί παραδείγματι η κυβέρνηση επιχείρησε να καταργήσει τις υπερτιμολογημένες άδειες για απόκτηση φορτηγού αυτοκινήτου, οι φορτηγατζήδες έκλεισαν τους δρόμους σε όλη τη χώρα και η τροφοδοσία των νοσοκομείων εξασφαλίστηκε από το στρατό. Αυτή ήταν μια μόνο από τις έντονες συγκρούσεις που συνόδεψαν την σταδιακή απελευθέρωση της υπερ-ρυθμισμένης ελληνικής οικονομίας.
Ο τιτάνιος αγώνας για μεταρρύθμιση
Στην υπερδιογκωμένη δημόσια διοίκηση π.χ. πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι χρωστούν τη δουλειά τους σε πολιτικές χάριτες και όχι στις ικανότητές τους. Ακόμα και ο πρωθυπουργός Σαμαράςεπιφύλαξε πολλές υψηλές κυβερνητικές θέσεις σε οπαδούς του από την γενέτειρά του Μεσσηνία.
Ως το 2015 η δημόσια διοίκηση θα πρέπει να έχει συρρικνωθεί κατά 150 χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους. 'Αλλες 150 χιλιάδες θα αντικατασταθούν από νέους, καλύτερα καταρτισμένους υπαλλήλους. Αλλά η κυβέρνηση αντιστάθηκε για καιρό στις απολύσεις. Αντ' αυτών η κυβέρνηση επέλεξε την πρόωρη συνταξιοδότηση κι έθεσε 2,000 υπαλλήλους στη λεγόμενη «εφεδρεία». Η Αθήνα είχε υποσχεθεί στη τρόικα πως αν δεν βρισκόταν εναλλακτική θέση εργασίας μέσα σε ένα χρόνο, αυτοί οι εργαζόμενοι θα απολύονταν οριστικά. Αλλά η κυβέρνηση κατόρθωσε να βρει δουλειά σε όλους και υποσχέθηκε να κάνει το ίδιο για άλλες 12.5 χιλιάδες υπαλλήλους. Υπεύθυνοι για αυτή τη διστακτικότητα είναι άνθρωποι σαν τον Οδυσσέα Ντριβαλά. Ο μαυρισμένος πρώην δημόσιος υπάλληλος είναι πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, της συνομοσπονδίας που καλύπτει όλους τους δημοσίους υπαλλήλους. Όντας επικεφαλής ενός συνδικάτου 400,00 μελών, θεωρεί «μύθο» πως το κράτος έχει υπερβολικά πολλούς υπαλλήλους. «Σχεδιάζουμε μια νέα γενική απεργία σύντομα», μαςλέει.
Κανονικά, άνθρωποι σαν τον Ντριβαλά θα έπρεπε να συμμετέχουν ενεργά στη μεταρρυθμιστική διαδικασία, αλλά οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο είναι ελάχιστες. Πολλοί συνδικαλιστές υποστηρίζουν τον ακροαριστερό «συνασπισμό ριζοσπαστικής αριστεράς» (ΣΥΡΙΖΑ) του οποίου ο ηγέτης Αλέξης Τσίπρας προειδοποιεί κατά της μετατροπής της Ελλάδας σε γερμανική «αποικία».
Το παλαιό σύστημα ανθίσταται
Ένας από τους λόγους που η ελληνική οικονομία τα πάει τόσο άσχημα είναι οι γελοίες επιδόσεις της δημόσιας διοίκησης. Το 2010 καθιερώθηκε μια διαδικασία «φαστ τρακ» με σκοπό όλες οι μεγάλες επενδύσεις να αδειοδοτούνται μέσα σε 60 μέρες, που στη συνέχεια έγινε 45 μέρες. Κι όμως, τρεις από τις τέσσερις μεγάλες επενδύσεις που ακολούθησαν τη διαδικασία, εξακολουθούν ως σήμερα να πασχίζουν να αδειοδοτηθούν. «Υπερτίμησαν την ταχύτητα με την οποία θα έφερναν εις πέρας τέτοιες μεταρρυθμίσεις», μας λέει ο Παύλος Μυλωνάς, γενικός διευθυντής της «εθνικής τράπεζας της Ελλάδας». Στην πραγματικότητα, οι μεταρρυθμιστές κυρίως υποτίμησαν την δύναμη αντίστασης του παλιού συστήματος.
Αυτό που λείπει δεν είναι οι ιδέες για το πώς μπορεί να πάει μπροστά η χώρα. Ο οικονομολόγοςΜυλωνάς π.χ. είναι πεπεισμένος πως υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης στις υπηρεσίες που σχετίζονται με την ναυτιλία, ιδίως στον κλάδο της «τροφοδοσίας, ασφάλισης και αποθήκευσης». Ο εκπρόσωπος της ΕΕ Καρβούνης θέλει ανάπτυξη του τουρισμού που σχετίζεται με τον πολιτισμό ή την ορειβατική ποδηλασία. Η χώρα είναι «σχεδόν άδεια επί έξι μήνες», επισημαίνει. Αλλά παρόμοια σχέδια χρειάζονται χρόνο μέχρι να εφαρμοστούν. «Το 90% των επιχειρήσεων απασχολούν από 3 ως 5 ανθρώπους» λέει ο Μυλωνάς. «Δεν γίνεται να είσαι ανταγωνιστικός σε αυτή τη βάση».
Αυτές οι συνθήκες καθιστούν τουλάχιστο υπερφίαλες τις εκτιμήσεις της τρόικα για επικείμενη ανάπτυξη. Προβλέπει πως το 2017 η χώρα θα έχει ρυθμό ανάπτυξης 3.5% και το δημόσιο χρέος θα έχει υποχωρήσει ως το 2022 από το σημερινό 175% του ΑΕΠ σε «αρκετά κάτω» από το 110%.
Ακόμα και ο επικεφαλής των ιδιωτικοποιήσεων και επαγγελματίας αισιόδοξος Σταυρίδηςπαραδέχεται πως αυτός και οι συμπατριώτες του αντιμετωπίζουν «πελώρια προβλήματα» πριν προσθέσει: «αλλά είμαι 100% βέβαιος πως στο τέλος θα τα καταφέρουμε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου