Η σκληρή αλήθεια είναι πως η Ελλάδα χρειάζεται τώρα ένα ακόμα βαθύ "κούρεμα"

του Στέφαν Κάιζερ

The Painful Truth: Greece Needs a Debt Haircut Now ©Der Spiegel Η Αθήνα πρέπει να έμοιαζε με πόλη-φάντασμα στον Γερμανό υπουργό οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (Wolfgang Schäuble) κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην ελληνική πρωτεύουσα, την Τετάρτη (17/7). Το κέντρο είχε αποκλειστεί και οι συγκεντρώσεις απαγορεύτηκαν. Υπήρχε έντονη ανησυχία πως θα ξεσπούσαν ταραχές λόγω του μίσους που τρέφουν πολλοί Έλληνες για τον υπουργό οικονομικών. Η αριστερή εφημερίδα «αυγή» χαιρέτισε την έλευσή του με μια γνωστή λατινική φράση: «ave, Schäuble, morituri te salutant» («χαίρε Σόιμπλε, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν») Όταν στην ενωμένη Ευρώπη ένας εταίρος γίνεται δεκτός κατ' αυτόν τον τρόπο, είναι προφανές πως κάτι έχει πάει τρομερά άσχημα. Η επίσκεψη αυτή δίνει στον Σόιμπλε μια καλή ευκαιρία να δει εκ του σύνεγγυς τα ερείπια που προκάλεσε η αποτυχημένη πολιτική που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Στην αρχή της κρίσης, οι ειδήμονες από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) προέβλεπαν πως οι δυσκολίες της χώρας δεν θα κρατούσαν πολύ. Αν δούλευε σκληρά για να εφαρμόσει την λιτότητά της, τα χειρότερα θα περνούσαν γρήγορα, διαβεβαίωναν την Αθήνα.Αλλά η Ελλάδα βρίσκεται σε ύφεση επί πέντε συνεχόμενα χρόνια και δε φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ. Η ανεργία έφτασε στο 27%. Και οι δήθεν διασώστες της χώρας θα θεωρούσαν επιτυχία τους αν αυτός ο φοβερός αριθμός ανέβαινε λιγάκι περισσότερο.

 ΕΦυσικά δεν υπάρχουν εύκολες θεραπείες για μια τόσο βαθιά κρίση -που δεν οφείλεται σε μια μόνο αιτία. Στην ελληνική πολιτική και διοικητική μηχανή υφίστανται δυνάμεις αδράνειας που συμβάλλουν κατά πολύ στη σημερινή μιζέρια. Αλλά ο Σόιμπλε έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο, αποκλείοντας διάφορες εναλλακτικές προσεγγίσεις στην διαχείριση της κρίσης.

Το ζήτημα τώρα είναι αν χρειάζεται ένα ακόμα «κούρεμα» του φοβερού ελληνικού δημόσιου χρέους, ώστε να μπορεί η χώρα να συμβιώνει μαζί του. Το τρέχον ημερολογιακό έτος, ο σωρός του ελληνικού χρέους θα φτάσει στα 330 δις ευρώ ή 180% του παραγόμενου εγχωρίου προϊόντος. Λίγες είναι οι χώρες του κόσμου με τόσο μεγάλες υποχρεώσεις -και καμιά τους δεν διαθέτει τόσο αδύναμη οικονομική δομή όσο η Ελλάδα. Τα επιτόκια που καλείται να καταβάλει η Ελλάδα στο εξωτερικό επιδεινώνουν κι άλλο την ύφεση, που με τη σειρά της διογκώνει το χρέος. Πώς θα κατορθώσει η Ελλάδα να ξεφύγει από αυτό το φαύλο κύκλο;

Ήρθε η ώρα να δοθεί μια ακόμα ευκαιρία στην Ελλάδα

Το ελληνικό χρέος έχει «κουρευτεί» ήδη μια φορά, στις αρχές του 2012 όταν οι ιδιώτες δανειστές χρειάστηκε να ξεχάσουν ένα μέρος της αξίας των ελληνικών χρεογράφων που κατείχαν. Αλλά είναι ήδη σαφές πως εκείνο το «κούρεμα» δεν ήταν αρκετό. Προκειμένου να προταθεί αληθινά χείρα βοηθείας στην Ελλάδα, οι κρατικοί δανειστές (π.χ. οι κυβερνήσεις κρατών σαν την Γερμανία) θα χρειαστεί κι εκείνοι να διαγράψουν μέρος των χρημάτων που δάνεισαν στην Ελλάδα. Σήμερα τα δύο τρίτα των ελληνικών χρεογράφων βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια επίσημων, κρατικών φορέων του εξωτερικού.

Το πώς θα αποκληθεί μια τέτοια κίνηση, «κούρεμα», διαγραφή χρέους ή χρεοκοπία είναι δευτερεύουσας σημασίας, και θα καθορίσουν απλά τους όρους υπό τους οποίους θα περικοπεί το χρέος της Ελλάδας. Το μόνο βέβαιο είναι πως μόνο έτσι θα έχει η Ελλάδα μια δεύτερη ευκαιρία να βγει από την κρίση με τις δικές της δυνάμεις.

Φυσικά, υπάρχει ένα «αλλά». Σε μια τέτοια περίπτωση πόνο δε θα νιώσουν μόνο οι Έλληνες, αλλάκαι οι φορολογούμενοι όλης της Ευρώπης, ειδικά οι Γερμανοί. Για πρώτη φορά στα τέσσερα χρόνια της κρίσης θα χρειαστεί να βάλουν άμεσα το χέρι στην τσέπη, καθώς τα χρήματα που θα διαγραφούν από το ελληνικό χρέος θα λείψουν από άλλους κωδικούς του κρατικού προϋπολογισμού.

Αυτό δεν προμηνύεται να είναι τόσο εύκολο. Κάθε φορολογούμενος δικαίως θεωρεί υποχρέωση της κυβέρνησής του να αποτρέψει αυτό το σενάριο. Αλλά όπως είναι σήμερα τα πράγματα, δεν διαφαίνεται άλλη εναλλακτική λύση. Το χειρότερο δεν μπορεί πια να αποτραπεί, αλλά μόνο να αναβληθεί, δίνοντας ξανά και ξανά δάνεια στην Ελλάδα και παριστάνοντας στους λαούς τους πως αυτά τα λεφτά κάποτε θα ξεπληρωθούν. Αν παραστεί ανάγκη, μπορούν επίσης να αναβάλουν την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους, μεταθέτοντάς την στις επόμενες γενεές πολιτικών.

Αυτός ακριβώς είναι ο δρόμος που έχουν επιλέξει ο Σόιμπλε και η καγκελάριος 'Ανγκελα Μέρκελ(Angela Merkel).Οι γερμανικές γενικές εκλογές θα διεξαχθούν στις 22 Σεπτεμβρίου και προεκλογικά κανείς δεν επιθυμεί να ξεκινήσει συζήτηση για «κούρεμα» του ελληνικού χρέους ή για ελάφρυνση των υποχρεώσεων της Ελλάδας. Αλλά μετά; Απαντώντας σε αυτό το ερώτημα, ο υπουργός οικονομικών προφανώς θα αρχίσει τις αοριστολογίες. Προτιμά να μιλάει για ένα ακόμα πρόγραμμα βοήθειας -με άλλα λόγια κι άλλα δισεκατομμύρια δανεικών που βασικά θα διογκώσουν περαιτέρω το ελληνικό δημόσιο χρέος και θα οξύνουν κι άλλο τα προβλήματα. Και τι επιπτώσεις θα έχουν αυτά τα δάνεια για τους Γερμανούς; Όταν απαντηθεί αυτό το ερώτημα, είναι πιθανό ο Σόιμπλε να μην είναι πια υπουργός οικονομικών. Αλλά το τιμιότερο θα ήταν να αποδεχτεί από τώρα πως δεν υπάρχει άλλη λύση.

---

Ο Stefan Kaiser είναι συντάκτης του «Σπίγκελ».